[բացատրագիր] Ի՞նչ է ՍԾՏՀ-ն և ի՞նչ է տալիս Հայաստանին
Անցած շաբաթ Հայաստանը ստանձնեց Սևծովյան տնտեսական համագործակցության նախագահությունը, ինչը տեղի ունեցավ դրանից տասն օր առաջ Կիևում նույն կազմակերպության խորհրդարանական վեհաժողովում հակահայկական հռչակագրի ընդունումից հետո։ ՍԾՏՀ ԽՎ-ում հայկական պատվիրակությանը նույնիսկ չէին հրավիրել հռչակագիրը քննարկելու և ընդունել էին փաստաթուղթ այնպես, ինչպես դա ցանկացել էին Ադրբեջանն ու Թուրքիան։ Դա դարձել էր սկանդալի պատճառ. ՌԴ ԱԳՆ-ն դատապարտել էր հայկական պատվիրակության նկատմամբ վերաբերմունքը, Հայաստանը հայտարարել էր, որ նման գործելաոճը վնասում է կառույցի հեղինակությանը: ՍԾՏՀ շրջանակում մեծ է Թուրքիայի և Ադրբեջանի ազդեցությունը, բայց Հայաստանը այս կառույցի լիիրավ անդամ է, արդեն նախագահողն է և կարևորում է թուրք-ադրբեջանական ազդեցության տակ գտնվող այս կառույցում իր անդամակցությունը. ինչո՞ւ.
Նախ, խորհրդարանական վեհաժողովը, որի ղեկավարն ադրբեջանցի է, կառույցի միայն մի մասն է: Սևծովյան տնտեսական համագործակցության հիմքը դրվել է 1992 թվականին, երբ Սև ծովի հարևանությամբ, դրանից մեկ տարի առաջ, ի հայտ էին եկել անկախ երկրներ: Հենց նրանց հետ ու միմյանց միջև տարածաշրջանային մակարդակում հարաբերություններ հաստատելու համար էլ ստեծվեց կազմակերպություն, որի մասը դարձավ 11 երկիր, այդ թվում՝ Հայաստանը:
Սա հարթակ է, որի միջոցով միմյանց հետ քաղաքական լուրջ խնդիրներ ունեցող երկրները միասին աշխատում են ոչ քաղաքական, բայց ոչ պակաս կարևոր ոլորտներում: Օրինակ, թմրանյութերի, զենքերի և ռադիոակտիվ նյութերի անօրինական ներկրման, ահաբեկչության դեմ: ՍԾՏՀ շրջանակում կան փաստաթղթեր, որոնք վերաբերում են արտակարգ իրավիճակներում փոխօգնությանը, հաստատված է գործակցություն տարերային և տեխնածին աղետների կանխարգելման և դրանց հետևանքների վերացման ոլորտներում: Քանի որ տարածաշրջանը տնտեսական խաչմերուկ է, հենց այս կառույցի միջոցով են լուծվում բազմաթիվ խնդիրներ, որոնք կարևոր են տնտեսական զարգացման տեսանկյունից: Օրինակ, ՍԾՏՀ անդամ երկրների գործարարների ու բեռնատար վարորդների համար տարատեսակ արտոնագրեր ստանալը հեշտացված է:
Նաև բացատրել ենք․
- Բաքվի նոր ակտիվության 3 պատճառները
- Ի՞նչ է կատարվում Կատարում և ի՞նչ են պահանջում արաբ հարևանները
- Արդյո՞ք պետք է զգուշանալ Ադրբեջանի սկսած մասշտաբային զորավարժությունից
Բայց ամենակարևորը՝ սա կառույց է, որի միջոցով Հայաստանը պաշտոնական մակարդակով կապ է պահպանում Թուրքիայի հետ: Ավելին, սա տարածաշրջանային միակ կառույցն է, որի շրջանակում Հայաստանն ու Թուրքիան կարող են մշտական շփման մեջ լինել: 2001 թվականի օգոստոսից Ստամբուլում գործում է ՍԾՏՀ-ում Հայաստանի Հանրապետության Մշտական ներկայացուցչություն դիվանագիտական անձնակազմով: Ներկայացուցչությունը փաստացի փոխարինում է Հայաստանի դեսպանությանը մի երկրում, որի հետ չկան դիվանագիտական հարաբերություններ: Սա միջոց է, որը թույլ է տալիս հարևան 2 երկրներին տեխնիկական մակարդակով շփում պահպանել քաղաքական մակարդակով շփման բացակայության պայմաններում:
Բացի այդ, ՍԾՏՀ շրջանակում Հայաստանը մասնակցում է տարածաշրջանային տարատեսակ խնդիրների քննարկումներին, դառնում է տարբեր նախաձեռնությունների հեղինակ, առաջ է քաշում Հայաստանի շահը տարածաշրջանային մակարդակում, ձայն ունի ռեգիոնալ ծրագրեր կազմելու գործընթացում:
ՍԾՏՀ-ն տնտեսական նախաձեռնություն է, բայց Թուրքիան և Ադրբեջանը այս հարթակը փորձում են վերածել քաղաքական շահարկումների և ինտրիգների թատերաբեմի։ Հայաստանի նախագահությունն էլ ուղղված է հենց դա չեզոքացնելուն՝ պահպանելով տնտեսական գործակցության խթանման հավելյալ հնարավորությունները մյուս երկրների հետ, որոնք ձևավորվում են այս կառույցի միջոցով։