«Խայտառակ արարք». ցեղասպանությանը նվիրված թուրք հեղինակի գիրքն՝ արդեն հայերեն

Հայոց ցեղասպանությանն ու թուրքերի պատասխանատվության հարցին նվիրված թուրք պրոֆեսոր, տասը գրքի հեղինակ Թաներ Աքչամի «Խայտառակ արարք» գիրքը թարգմանվել է հայերեն։

Գիրքը Թուրքիայում այնպիսի մեծ սկանդալ էր բարձրացրել, որ նացիոնալիստներն ուղղակի կոչ էին անում սպանել Աքչամին։ Սկանդալն ավելի է հասունացել, երբ գիրքը թարգմանվել է անգլերեն։ Թուրքիայի առաջատար թերթերը ուղղակի հարձակվել էին Աքչամի վրա. խնդիրը վերնագիրն էր՝ «Խայտառակ արարք»։

«Այս գիրքը սկանդալային էր առաջին իսկ պահից։ Խնդիրը նաև վերնագիրն էր, որը հենց Աթաթուրքի բառերից էր վերցված։ 1920 թվականին Աթաթուրքը Մեջլիսում Հայոց ցեղասպանության մասին խոսելով, կատարվածն անվանել էր խայտառակ արարք։ Նա դա արել էր, քանի որ այդ պահին Թուրքիայի շահը դա էր ենթադրում։ Եվ հենց այդ պատճառով այս բառերը հայտնվեցին իմ գրքի երեսին։ Ինձ մեղադրում էին, որ ես Աթաթուրքի խոսքերը սխալ եմ մեջբերել, բայց այն, որ ցեղասպանությունը խայտառակ արարք է, ասել է հենց ինքը՝ Քեմալ Աթաթուրքը»,- 2006-ին, գրքի հրատարակումից հետո պատմել է գրքի հեղինակը։

Հայ մասնագետների կարծիքով, նման նյութերը և դրանց թարգմանությունը խիստ կարևոր են։

«Հայերի ցեղասպանության մասին յուրաքանչյուր նոր գիրք նոր փաստեր է վերհանում, մեզ՝ հայերիս, և մեր բարեկամներին ողջ աշխարհում զինում է փաստերով և փաստարկներով՝ լռեցնելու այն ձայները, որոնք փորձում են մոռացության տալ Հայոց ցեղասպանության հարցը»,-նշեց գրքի թարգմանիչ Լիլիթ Թութխալյանը:

Թուրքագետ Անուշ Հովհաննիսյանն էլ նկատեց՝ Աքչամը գիրքը գրել է՝ նպատակ ունենալով պայքարել Հայոց ցեղասպանությունը ժխտողների դեմ, և նա օգտվել է հիմնականում օսմանյան փաստաթղթերից:

«Աքչամը շատ բծախնդիր է եղել, պրպտել է բոլոր հասանելի նյութերը՝ Մեջլիսի արձանագրությունները, ռազմական փաստաթղթերը, հուշագրությունները և այլն: Այսպիսով` գիրքը դարձել է հզոր զենք Հայոց ցեղասպանությունը ժխտողների դեմ»,-վստահեցրեց թուրքագետը։

Նա տեղեկացրեց, որ գիրքը բաղկացած է 3 բաժիններից. առաջին մասում նկարագրվում է, թե ինչպես է դեռևս նախաերիտթուրքական շրջանից հասունացել Հայոց ցեղասպանության որոշումը, երկրորդ մասում ներկայացվում է բուն ցեղասպանությունը, փաստերով ապացուցվում, որ այն կազմակերպվել և իրականացվել է պետական մակարդակով, իսկ երրորդ մասում ներկայացվում են Հայոց ցեղասպանությունից հետո հանցագործներին պատժելու համար արված փորձերը, նշվում, թե ինչու են այդ փորձերն անհաջողության մատնվել:

Թուրքագետի խոսքով, գիրքն այս պահին առավել քան արդիական է, հատկապես այն պարագայում, երբ փորձ է արվում հայկական տիրույթում նոր հարց բարձրացնել, թե ով է սերմանում թշնամանք։

«Թող կարդան այս գիրքը, և հասկանան՝ ով է ում համարում թշնամի, ինչու ծնվեց թշնամանքը, ով ում հանդեպ ատելություն տարածեց»,- նշեց նա։

«Խայտառակ արարք» գրքում Աքչամը նաև հետաքննում է կարևորագույն հարցը, թե ինչպես է Թուրքիան  խուսափել պատասխանատվությունից՝ օգտագործելով տարածաշրջանում գերտերությունների շահերի բախումը, մեղավորներին պատժելու համար միջազգային հանրության ոչ համարժեք փորձերը և թուրք ազգայնականների առաջնահերթությունները:

Տեղեկանալով, որ գիրքը թարգմանվել է նաև հայերեն, Թաներ Աքչամը նշել է՝ շատ երջանիկ է, որ հայերը կարող են գիրքն ընթերցել հայերեն և տեսնել, քննադատել այն աշխատանքը, որն ինքն է անում:

«Ինձ հետաքրքիր է, թե ինչ արձագանքներ կլինեն»,- ասել է նա:

Անդրադառնալով Արցախյան 44-օրյա պատերազմին՝ Աքչամն ընդգծել է՝ գիտի, որ հայերը հաղթահարել են բազմաթիվ արհավիրքներ, կհաղթահարեն այս մեկը ևս, կպահպանեն հավատն իրենց հանդեպ:

Նշենք, որ գիրքը հրատարակել է «Newmag»-ի կողմից։ Այն ընթերցողին ներկայացվեց ապրիլի 21-ին Հայ բարեգործական ընդհանուր միությունում: