«Ախպերնե՛ր, մի՛ կրակեք իրար…» կամ ո՞վ է սպանում օրենքով գողերին
May 14, 2018
Հայտնի լրագրողների և քաղաքական գործիչների շատ աղմկահարույց սպանություններ մինչև հիմա չեն բացահայտվել: Օրինակ Վալդ Լիստյեվի և մի շարք մարդկանց: Բոլոր այդ սպանությունների ժամանակ հանրությունը և բարձրաստիճան ղեկավարությունը ճնշում են գործադրել իրավապահների վրա, որ արագ բացահայտվեն: Շատերի դեպքում դրանց բացահայտումը եղել է քաղաքական անհրաժեշտություն, իսկ ոստիկանների համար՝ պատվի հարց: «Օրենքով գողերի» սպանությունների դեպքում, քննչական կոմիտեի և դատախազության վրա ճնշումներ սովորաբար չեն լինում, որպես կանոն, ոչ ոք չի շտապում: Շատ դեպքերում քրեական տարրերը ոստիկանությունից արագ են բացահայտում պատվիրատուներին և կատարողներին, և իրենք էլ «դատավճիռ» են կայացնում: Իսկ թե որքանո՞վ է օբյեկտիվ և արդար նրանց «դատարանը», կարելի է միայն ենթադրել:
Իսկ թե որքանո՞վ է օբյեկտիվ և արդար նրանց «դատարանը», կարելի է միայն ենթադրել:
Միևնույն ժամանակ պաշտոնապես դադարեցվել է այնպիսի «գողական» «գեներալների» սպանությունների հետաքննությունը, ինչպիսիք են Վյաչեսլավ Իվանկովը՝ Յապոնչիկը և Ասլան Ուսոյանը՝ Դեդ Հասանը:
Այս սպանությունների պաշտոնական վարկածներն, ինչպես նաև դրանց մեջ ներգրավվածներն, այդպես էլ չեն հրապարակվել:
ՈՐՏԵ՞Ղ ԵՆ ՀԱՍՏԱՏՎՈՒՄ «ԳՈՂԵԸ»
Արևմտյան երկրներն այլ մոտեցում ունեն սովորական և քրեական հեղինակությունների սպանություններին: Իրավապահ համակարգը չի զիջում նրանց և ոչ էլ փորձում է հակազդել: Օրինակ, եվրոպական իրավապահ մարմինները երկար ժամանակ աչք էին փակել Շուշանաշվիլի եղբայրների խմբավորման գործած հանցագործությունների վրա, բայց երբ 2010-ին Մարսելում սպանվեց «օրենքով գող» Վլադիմիր Ջանաշիան՝ Լադոն, դա լուրջ հիմք հանդիսացավ, որ բացահայտվեր նախկին ԽՍՀՄ-ից Եվրոպայում գործող մարդասպանների ամբողջ շղթան:
Շատ չանցած Կախա Շուշանաշվիլին՝ Կախա Ռուսթավսկին ձերբակալվեց Իսպանիայում, ոստիկանները ծրագրել էին կալանավորել նաև նրա եղբորը՝ Լաշա Շուշանաշվիլիին՝ Լաշա Ռուսթավսկուն, բայց նրան հաջողվել էր թաքնվել:
Իսպանիայի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի և Հունաստանի իրավապահները միաժամանակ սկսեցին ծրագիր մշակել և միանգամից ձերբակալելեցին «ռուսական մաֆիայի» մի քանի տասնյակ ներկայացուցիչների :
ԹՈՒՐՔԻԱՅՈՒՄ այլ կերպ են նայում հետխորհրդային հանրապետությունների գողական աշխարհի ներկայացուցիչներին: Նրանցից շատերը հիմնավորվում են հենց այս երկիրում: Որպես կանոն, այստեղ նրանք հանցագործություն չեն անում, այլ փորձում են հանգիստ ապրել: Բայց բոլորը չէ, որ այդպես են ապրում: Նախկինում գործած մեղքերի համար շատերը սպանվում են, ինչը տեղական իրավապահներին ընդհանրապես չի հետաքրքրում: Նրանք ցանկություն էլ չունեն խառնվել «գործընկերների» դժվար հարաբերություններին:
ՎՐԱՍՏԱՆՈՒՄ, Սահակաշվիլիի իշխանության տարիներին, ինչպես հայտնի է, հատուկ օրենք էր ընդունվել, որի համաձայն բոլոր նրանք, ովքեր իրենց համարում էին «օրենքով գողեր», հայտնվում էին ճաղերի ետևում: Ուկրաինայում Մայդանից հետո վրացի «օրենքով գողերը» մեծ խմբերով հաստատվել են Ուկրաինայում, նրանց պարբերաբար բռնում և վտարում են երկրից, այնուամենայնիվ նրանք մի որոշ ժամանակ անց վերադառնում են:
ՌՈՒՍԱՍՏԱՆՈՒՄ այժմ ազատազրկման մարտավարությունը փոխվել ու խստացվել է: Եթե նախկինում նրանց մեղադրում էին 228-րդ հոդվածով՝ թմրադեղեր ձեռք բերելու, պահելու և տեղափոխելու համար, ապա հիմա ավելի հաճախ մեղադրում են 210 հոդվածով՝ հանցավոր խումբ ստեղծելու կամ խմբում ներգրավվելու համար: Դա դժվար ապացուցելի է, փոխարենը պատժի կրումը երկար է կամ ցմահ :
ԲԵԼԱՌՈՒՍՈՒՄ ժամանակին հանցավոր աշխարհի հետ կապված խնդրին ավելի վճռական են մոտեցել: 1997 թվականին Մոգիլյովի մարզի պետական վերահսկողության կոմիտեի նախագահի և ներկայացուցիչների պալատի պատգամավոր Եվգենի Միկոլուցկիի սպանությունից հետո Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն հայտարարել էր, որ այսուհետև «հողը վառվելու է» հանցագործների ոտքերի տակ: Այնուհետև եղավ նախագահի հատուկ հրամանագիրը՝ ահաբեկչության դեմ պայքարի անհետաձգելի միջոցառումների և առանձնապես վտանգավոր հանցագործությունների մասին:
Այդ տեսակի հանցագործություններ գործած քաղաքացիներին թույլատրվում էր առանց մեղադրանքի կալանավորել՝ մինչև մեկ ամսով: Հետագա իրադարձությունները հիմքեր էին տալիս ենթադրելու, որ պետության առաջին դեմքի հայտարարությունը՝ պատերազմել հանցագործ աշխարհի դեմ, միայն օրենքով չէր սահմանափակվում: Ում ինչպես կարողացել «նստեցրել են»: Իսկ թե ի՞նչ է տեղի ունեցել այլ ազդեցիկ հեղինակությունների հետ, այդպես էլ հայտնի չէ:
Կարդացեք նաև.
- «Օրենքով գող» Շաքրո Մոլոդոյին դատապարտեցին 10 տարի ազատազրկման
- Լենինականցի Զապին մեղադրում են «օրենքով գողերի» սպանության մեջ
- Ի՞նչ անել, եթե Ձեզ հետևում են
«ՍՊԻՏԱԿ ՍԼԱՔԸ»
1990-ականները Ռուսաստանում «ցնցող» են համարվում այն առումով, որ ի հայտ եկան շատ պատվերով սպանություններ, որոնք բնորոշ չէին խորհրդային տարիներին:
1992 թ-ին սպանվեց «օրենքով գող» Յապոնչիկի որդին՝ «օրենքով գող» Վիկտոր Նիկիֆորովը՝ հանցագործ աշխարհում հայտնի որպես Կալինա: Մեկ տարի անց, դիսկոտեկից դուրս գալուց սպանվեց Վալերի Դլյուկը՝ Գլոբուսը: Նույն տարում անհետ կորել է հայտնի «օրենքով գող» Սերգեյ Լիպչանսկին՝ Սիբիրյակը:
Նույն տարում անհետ կորել է հայտնի «օրենքով գող» Սերգեյ Լիպչանսկին՝ Սիբիրյակը:
Այս և մյուս քրեական հեղինակությունների սպանություններն այդ ժամանակ երկրում այնպիսի միֆ էին ստեղծել, որ իբր մի խմբավորում է ստեղծվել, որը նման պարզունակ ձևով պայքարում է կազմակերպված հանցավորության դեմ: Այն անվանել են «սպիտակ սլաք»: Ի դեպ կարծիք կար, որ այն նախկին ոստիկաններից բաղկացած ոչ պաշտոնական կազմակերպություն էր, որը հոգնել էր իր երկրում տիրող բեսպրեդելից: Պաշտոնապես, «սպիտակ սլաքի» գոյությունն, իհարկե, երբեք չի հաստատվել, բայց փաստերն ապացուցում էին, որ գոյություն ունի նման կազմակերպություն: կյանքը միշտ էլ հավատում է դրան:
Օ՜ ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐ, Օ՜ ԲԱՐՔԵՐ
Ամեն դեպքում, ներկայումս այդպես չի ընկալվում, որ «գողերն» ու իրավապահներն անհաշտ թշնամիներ են: Շատ դեպքերում «գողերը» հեղինակավոր գործարարներ են, իսկ իրավապահներն իրենց ավելի վստահ են զգում, և խաղի կանոները փոխելու անհրաժեշտություն չեն տեսնում: Պայքարի մարտավարությունն էլ է փոխվել՝ գողերը վերածվել են ահաբեկիչների, իրավապահներն՝ ընդդիմադիրների: Այս երկուսի ֆոնին իրական «օրենքով գողերը» երկրի ներկայիս քաղաքական համակարգի համար դիտվում են որպես փոքր սպառնալիք, այդ պատճառով էլ կարող են շարունակել գոյատևել:
Հետևեք newmag-ին Telegram-ում և Instagram-ում։