ԲԱՑԱՌԻԿ. Հ. Քեշիշյանի տաղանդավոր10 դերասանները. Արմեն Մարգարյան (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ)

Արմեն, ինչո՞ւ դու այսօր չունես որևէ կոչում:

Հենց այդտեղից սկսեցինք, հա՞: Ճիշտն ասած, չգիտեմ, չեմ կարող ասել, որովհետև դա այնպիսի պրոցես է, որն առանձնապես չի առնչվում իմ գործունեության հետ:

Այսինքն` կարծում ես, որ չպետք է աշխատել այդ ուղղությամբ, հիշեցնել քո մասին, որ կաս, դերասան ես, տաղանդավոր ես, ունես այնքան վաստակ, որ քեզ կարող են տալ պետական պարգև: Ուզում ես, որ քեզ հիշեն ու նկատեն առանց քո հիշեցման:

Այդպես է կարգը: Դու պետք է չընկնես այդ գործարքների մեջ: Դու պետք է աշխատես որպես արվեստագետ, իսկ գնահատողները պարզապես գնահատեն: Ինչքան ես գիտեմ, այսպես է ընդունված: Բայց, ցավոք սրտի, այսօր տեսնում ենք, որ որոշ մարդիկ գտնում են դրան հասնելու ճանապարհը: Բայց ես իմ տեսակով այնպիսի մարդ չեմ, որը կարողանա թողնել իր արվեստագետի կոչումը: Առաջին կոչումը հենց արվեստագետն է: Մարդ, որը զբաղվում է իր սիրած աշխատանքով: Սա հասարակական աշխատանք է:

Վստահաբար ճիշտ ես: Քանի՞ տարի է` թատրոնում ես:

Միակ թատրոնը, որտեղ աշխատում եմ, Սունդուկյանն է, աշխատում եմ 24 տարի: Ես երբեք չեմ փոխել իմ աշխատավայրը և չեմ դավաճանել մայր թատրոնին:

Իսկ ե՞րբ որոշեցիր դերասան դառնալ:

Որքան ինձ հիշում եմ դերասանի մասնագիտությունն ինձ հարազատ է: Պատանեկան տարիներից հայտնվեցի գեղագիտական կենտրոնում և այդտեղից սկսեց այդ հրաշքը` իմ սերը դեպի հեքիաթը:

Հետադարձ հայացք ձգենք, ու մի քիչ հիշես քո խաղացած դերերը: Դու ավելի շատ թատրոնում ես, քան կինոյում: Կինոյում ավելի շատ վերջին տարիներին ես: Բայց քո ամբողջ կյանքը կապված է հենց Սունդուկյանի բեմի հետ: Ո՞ր դերերն են, որ հատկանշական են քեզ համար, և դու փայփայում ես այդ դերերը քո մասնագիտական կենսագրության մեջ:

Եթե ասեմ, որ բոլոր կերպարներն ինձ հարազատ են, գուցե շատ կրկնված տեսակետ լինի, բայց փաստն այն է, որ դա, իրոք, այդպես է: 30-ից ավելի դերեր եմ խաղացել` փոքր, մեծ: Բեմ դուրս գալն ինձ համար արդեն մեծ երևույթ է: Այդտեղ ես այլևս չեմ նայում, թե այն հոգեհարազատ է, թե ոչ, իմ կոմից ըմբռնված, թե չէ: Այո, ամեն դեպքում կան կերպարներ, որոնց ես ավելի նրբանկատորեն եմ մոտենում, շատ ավելի լրջախոհ: Ես թատրոն մտա դերով, որը շատ սիրում էի: Խորեն Աբրահամյանի հրավերով եկա թատրոն: Իմ կուրսի ղեկավարը հենց այդ մեծագույն արտիստն էր: Ցավոք սրտի, նա այսօր մեզ հետ չէ: Գլխավոր դերերում Արմեն Խոստիկյանն էր Գալյա Նովենցը, շարքը կարելի է շարունակել: Այսինքն` ես այն բախտավորներից եմ, ով նրանց տեսել է բեմում:

Փաստորեն միջանկյալ օղակ ես նոր և ավագ սերունդների միջև:

Այո, այդպես ստացվեց:

Ամեն դեպքում դու ոչ թե միջին, այլ նոր սերնդի ներկայացուցիչ ես, որովհետև միջին սերունդն ինձ ու քեզանից ավելի տարիքով է:

Արվեստագետի համար մի ցավալի հանգամանք կա: Մենք հայտնվեցինք վակուումային ժամանակահատվաաածում: 89, 90-ական թվականներն էին: Արդեն սկսեց նոր ժամանակներ: Եկան նոր մոտեցումներ:

Ի՞նչ էր կատարվում այն ժամանակ: Սունդուկյան թատրոնը լուծարվեց, Մի մասը գնաց ԱՄՆ ու հետ չվերադարձավ: Խորեն Աաբրահամյանը մնաց այնտեղ, թատրոնն անկման եզրին էր, հետո, քո կյանքում ի՞նչ կատարվեց:

Հրաչ ջան ես շատ երիտասարդ էի, որպեսզի մտածեի թե ինչ է տեղի ունենում թատրոնում: Այն ժամանակ ոգևորված, թատրոնով ապրող և շնչող մի մարդ, որին ոչինչ բացի թատրոնից չէր հետաքրքրում: Եթե ես զբաղված չէի, ապա թատրոնում էի, միջանցքներում, բուֆետում,… Նայում էի դերասանների, տեսնում էի թե ինչպես են վերաբերվում թատրոնին: Թատրոնի ժամանակը չէր, թատրոնի մասին մտածելու պահը չէր, մարդիկ շատ ավելի ուրիշ բաների մասին էին մտածում այդ ժամանակ: Կարծում եմ այդ բացթողումն էր պատճառը, որ մեծ արտիստը ստիպված որոշ ժամանակ լքեց թատրոնը:

Իհարկե, ափսոս այդ տարիները, որ ծանր տնտեսական պայմաններում հայտնված մեր երկիրը փաստորեն զոհողության գնաց նաև արվեստի մասով: Արդյոք դու քեզ համարում ես այն սերնդի ներկայացուցիչներից, ում համար այդ ժամանակը եղավ ճակատագրական: Դու կարո՞ղ էիր ավելին անել, քան արել ես:

Կարծում եմ այո, որովհետև դերասանի համար այդ տարիքն էլ շատ կարևոր տարիք է: 20-30 տարեկան շրջանի համար կան լավ դերեր, որոնք պետք է հենց այդ ժամանակ խաղալ: Բայց ասեմ, որ այդ հատվածում այնքան էլ պարապուրդի չէի մատնված, որովհետև աշխատել եմ, շատ եմ խաղացել: Ես զբաղված դերասաններից էի համարվում: Ինձ հնարավորություն է տրվել լինել թատերախմբի հիմնական կազմում: Մինչև հիմա էլ ինձ համարում եմ թատրոնի նվիրյալ` իմ աշխատանքային գրաֆիկը հաշվի առնելով նաև: Ցուրտ օրերին, երբ թատրոնը չէր ջեռուցվում, ես բեմում եմ եղել: Ցերեկային ներկայացումների գլխավոր դերակատարն էի: Դա 2-3 տարի էր, բայց դա էլ բավական ժամանակ էր ներկայանալու համար:

Հետաքրքիր բան ասացիր հնարավորությունների մասին: Սովորաբար քչերս ենք խոսում մեզ տրված հնարավորությունների մասին: Միշտ ուրախանում եմ, երբ լսում եմ արտահայտությունը, որ ինձ հնարավորություն տրվեց: Ուզում եմ` մի փոքր խոսես այդ մասին: Կարծես թե բախտը քո հանդեպ շատ բարեգութ է, քեզ տրվել են բավականաչափ գեղեցիկ հնարավորություններ, և կարծում եմ, դու լավագույնս կխոսես այդ հնարավորությունների մասին:

Այո, «հնարավորություններ տրվել» հասկացությունը միշտ ընկալվում է տարբեր կերպ: Մեկին` ավելի շատ, մյուսին` ավելի քիչ: Այս դեպքում, կարծում եմ, ամենակարևորը պատասխանատվության զգացումն է: Մարդ կա, ով իրեն տրված շատ փոքր աշխատանքին այնքան պատասխանատվությամբ է մոտենում , որ մեծ հնարավորություններ ունեցողները լիովին չեն կարողանում օգտագործել:

Սուբյեկտիվ ու միակողմանի թող չհնչի, բայց կարող եմ փաստել, որ քո մասնակցությամբ յուրաքանչյուր ներկայացում, համենայն դեպս, նրանք, որոնք դիտել եմ, քո խաղն առանձնանում է: Մեր բոլոր կոլեգաները թող ինձ ներեն, բայց դու քո էներգետիկայով և դերասանական տեխնիկայով, տված էմոցիաներով տարբերվում ես մնացածից:

Հիմա շատ պրոֆեսիոնալներ կարող են ասել գուցե դա լավ չի, թատրոնը ներկայացնում է մի ամբողջություն, որտեղ պետք է լինել մի պատկերում: Իհարկե, պետք է կերտել նաև քո կերպարը, այնպես չի, որ բոլորը պետք է մի գծով գնան: Չգիտեմ, գուցե շատ բաներ կարելի է վերագրել ռեժիսորներին: Մի քիչ ուզում եմ համեստություն անել:

Երբ դու կողքի աչքով նայում ես ինքդ քեզ, ի՞նչ վերլուծություն ես անում: Ուզում եմ լինել օբյեկտիվ և արտաահայտել ոչ թե պրոֆեսիոնալի, այլ հանդիսատեսի կարծիք: Միայն ես չէ, որ ասում եմ, դա ասում է նաև սովորական հանդիսատեսը, ով գալիս է Սունդուկյան թատրոն` ներկայացում դիտելու և հատուկ Արմեն Մարգարյանին տեսնելու:

Իհարկե, հաճելի է լսել Ձեր տեսանկյունը, Հրաչ:

Ֆորմատը թույլ է տալիս շփվել դու-ով:

Շատ լավ, որովհետև դու իմ ընկերն ես: Քիչ բան չէ դպրոց կոչվածը: Եթե հիմա նշեմ այն բոլոր մարդկանց անունները, ովքեր ինձ դասավանդել են, կամ անցել եմ ես այդ դպրոցը, մեծ հզոր մյարդիկ էին և են: Նրանց կողքին կանգնելն արդեն իսկ մեծ դպրոց էր, էլ չեմ ասում ուսումնական շրջանում: Հնարավորությունները մեկին ավելի շատ են տրվում, մյուսին ավելի քիչ, պետք է ճիշտ կատարել քո հանձնարարությունն ու կերտել կերպարը:

Կերտել բառը դարձել է սովորական, ով ասես, ասում է` կերտեցի: Հիմա բոլորը դերասաններ են ու բոլորը կերտում են:

Դա շատ լուրջ սխեմա է: Այսօր ես շատ մտահոգված եմ, որ դերասանի մասնագիտությունը հանկարծ վերածվեց այնպիսի մի թեթև աշխատանքի, որտեղ կարող են հայտնվել բոլորը: Ես դեմ չեմ..

Ոչ, դեմ ես, արի անկեղծ խոսենք…

Այո, դա սարսափելի բան է:

Չի կարելի ոչ պրոֆեսիոնալ մարդուն, օրինակ` վստահել բժշկի գործ:

Մի անգամ այդպիսի առիթ եղավ: Ծանոթ բժիշկներից մեկն ասաց, թե երբ եմ գալիս մի հատ էլ ինձ դեր տաք, խաղամ: Ես շատ վիրավորվեցի: Եվ մտերմիկ հանդիպումը մի փոքր այլ ուղղությամբ ընթացավ: Ես էլ իրեն ասացի` երբ եմ գալու, վիրահատություն անեմ:

Իսկ ո՞վ է մեղավորը: Մենք ռեժիսորնե՞րս, պրոդյուսերնե՞րը, թատրոնի կամ հեռուստատեսության ղեկավարնե՞րը…

Այո, մեղավորներին պետք է փնտրել, բայց ոչ գնդակահարել: Նրանց պետք է հնարավորություն տալ ուղղվելու: Այս դեպքում թատրոնը համեմատաաբար լավ դիրքերում է, որովհետև թատրոնում այնքան էլ շատ չի դա:

Մի հետաքրքիր փաստ. Հոլիվուդն իր կազմավորման սկզբում ընտրում էր գեղեցիկ դեմքով տղամարդկանց և կանանց: Առաջին հերթին, փորձում էին հասկանալ, թե ինչպես կարելի է ուղղել տվյալ մարդու ֆիզիկական թերությունները` ատամները, քիթը, հոնքերը, արտաքինը բերել ճիշտ վիճակի, հետո նոր մտածում էին` այս մարդը կարո՞ղ է խաղալ, թե՞ ոչ: Կա մեղքի մի չափաբաժին, որ ընդհանուր է համաշխարհային կինոյի համար: Բայց ուզում եմ շարունակես ու ասես, թե ինչպիսին է մեր իրականությունը:

Գիտեմ որ շատ հայտնի դերասաններ կան, ովքեր սկսել են մոդելային կարիերայից: Բայց եթե նրանց կենսագրությունն ավելի խոր ուսումնասիրենք, կտեսնենք, որ շատ քչերն են դարձել ականավոր դերասաններ: Այնուամենայնիվ, այնտեղ խախտված ինչ որ բան կա: Ես դեմ չեմ, որ շնորհքով մարդը հայտնվի էկրանին, որովհետև այդ շնորհքը, նախևառաջ, տրված է վերևից: Իմ կարծիքով, իր ծնունդով յուրաքանչյուր մարդ շնորհքի իր բաժինն ունի, բայց ոչ տաղանդի: Մեզ մոտ այդ խախտումն էլ է շատ բացահայտ: Շնորհք-տաղանդ-հանճար կատեգորիաները մեզ մոտ խախտված են: Զարմանում եմ, երբ ինչ-որ հեռուստատեսային հաղորդում դիտելիս տեսնում եմ դերասանի, ով 2 անգամ նկարահանվել է սերիալում և իրենից ոչինչ չի ներկայացնում, նրան ուղղում են հանճարեղ և տաղանդ բառերը, և նա հաճույքով լսում է:

Իսկ այսօր, քո կարծիքով, ի՞նչն է պակասում հայկական թատրոնին:

Մեկ ուզում եմ ասել, որ շատ բան է պակասում, մեկ էլ նայում եմ ու… Աշխատանքը, լավ աշխատանքն է պակասում, պատասխանատություն կրող…

Թատրոնն ինքը բաց դաշտ է, մարդու երևակայության հետ կապված խնդիրներ են այնտեղ շոշափվում: Ի վերջո, մեծ բաներ չեն պահանջվում: Այո, դեկորացիա կա, բայց դատարկության մեջ էլ կարելի է ստեղծել հանճարեղ գործեր:

Այսօր մենք ունենք ներկայացումներ, որոնց մենք շատ լավ ենք վերաբերվում: Մենք անընդհատ նայում և ասում ենք, որ հնից ինչ-որ բաներ են պակասել, բայց միևնույն ժաամանակ նաև ավելացել են: 2 տարի առաջ Լոնդոնում մենք խաղացինք մի ներկայացում և մեծ արձագանք ունեցանք: Պատկերացո՞ւմ եք, Երևանում դա չէինք զգում: Երբեմն մենք մեզ թերագնահատում ենք: Բայց պետք է համապատասխան վերաբերմունք ցույց տալ, թե իշխանության, թե…

Այ, իշխանության մասին: Հիմա ինչպիսի՞ն է վերաբերմունքը:

Կարծում եմ, որ շատ ավելին պետք է լինի: Կառավարության կողմից մշակույթի հանդեպ վերաբերմունքը պիտի լինի ստրատեգիական մակարդակի: Մենք այն երկրների շարքին չենք պատկանում, ովքեր մեծ հնարավորություններ ունեն: Բայց մշակույթով շատ բան ունենք աշխարհին ասելու: Այդ պարագայում, կարծում եմ, որ համակ ուշադրության կենտրոնում պետք է լինի մշակույթը և հատկապես թատրոնը: Վերջերս իմ ձեռքն էր ընկել գիրք, հեղինակն ուսումնասիրել էր շեքսպիրյան ժամանակահատվածը, այդ շրջանի հասարակության ձևավորումը, թագավոր, իշխանություն և թատրոն հասկացությունները, թե ինչպես են զարգացել այդ շրջանի թատրոնները, թե ոնց է զարգացել դրամատուրգիան: Այնտեղ շատ պարզ և հստակ գրվում է, որ օրինակ` Անգլիայում թատրոնը զարգացել է այն ժամանակ, երբ իշխանավորները սիրել են թատրոն:

Բնականաբար: Եթե համարենք, որ թատրոնը ժամանցի հիմնական տեղերից մեկն է եղել, և մեդիա ոլորտը միակն է եղել, որտեղ որևէ բան է փոխանցվել ժողովրդին, ապա այդպես էլ պիտի լինի: Մի գուցե հիմա այն ժամանակաշրջանն է, երբ հեռուստատեսությունը, կինոն ավելի շատ են տանում թատրոնից, բայց ամեն դեպքում, կարծում եմ, որ մեր իշխանությունները սիրում են թատրոն և ուշադրությունը դեպի թատրոն բավականաչափ է, միգուցե կարող էր ավելին լինել: Միգուցե թերի է այն, որ մենք ավելի շատ պիտի շփվենք դրսի հետ, այսինքն` միջազգային փառատոններ, մարդիկ, ովքեր կարող են գալ այստեղ ու անել բեմադրություններ, և այդ փոխշփումը պետք է տա որոշակի արդյունք: Մենք այսօր չխոսեցինք քո կինոկերպարների ու կինոդերերի մասին, բայց ուզում եմ անել իմ սիրո խոստովանությունը քո կերպարներին, որոնք դու կերտում ես կինոյում: Ուզում եմ հավատալ, որ մենք միասին դեռ շատ գործեր ենք անելու միասին ու որ իմ կոլեագա կինոռեժիսորներն ավելի ուշադրությամբ քեզ կհետևեն ու կհրավիրեն դերեր խաղալու: Վերջին շրջանում մի քանի կարճամետրաժներ եմ տեսել, որտեղ դու կաս և դրանք արված են շատ գեղեցիկ ու շատ տաղանդավոր: Շնորհակալություն քեզ…

Լուսանկարները՝ Ալբերտ Խաչատրյանի