Աննա Աստվածատուրյան Թերքոթ. Օգնեք արցախցիներին, որ նրանց պահենք Հայաստանում

Աննա Աստվածատուրյան Թերքոթի ուշադրության կենտրոնում է Արցախն ու բռնի տեղահանված հայրենակիցների խնդիրները: 2012 թվականին լույս տեսավ նրա «Արտաքսում դեպի անհայտություն» գիրքը, որը պատմում է 1990 թվականին Բաքվում տեղի ունեցած ջարդերը, ինչի ականատեսն է եղել նաև Աննան՝ այն ժամանակ դեռահաս աղջիկ։ Գիրքը լայն ճանաչում է ձեռք բերել, 2017 թվականին այն թարգմանվել է ռուսերեն, իսկ 2022 թվականի սկզբին՝ հայերեն՝ Newmag հրատարակչության նախաձեռնությամբ։  

Ըստ Աննա Աստվածատուրյանի, եթե անձը չի աշխատել փախստականների հետ և ինքը չի անցել այդ ճանապարհը, ապա նրա համար դժվար է հասկանալ բազմակողմ հաղորդակցության կարևորությունը բոլոր մակարդակներում՝ սոցիալական, հոգեբանական, հոգևոր։  

Նա հիմնել է «Աննա Աստվածատուրյան» բարեգործական հիմնադրամը և բազմաթիվ ծրագրեր է իրականացնում։ Դրանցից մեկը կոչվում է «Սեր Արցախ» և ուղղված է արցախցի մայրերին և նրանց նորածին երեխաներին աջակցելուն։ Արցախում ծնված յուրաքանչյուր երեխա ստանում է նվերների հավաքածու, որը ներառում է այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ է նորածնի խնամքի համար։ Հավաքածուն բաղկացած է Հայաստանում արտադրված ապրանքներից և տրվում է մայրերին մինչև ծննդատնից դուրս գալը։ Չնայած ավելի քան 9 ամիս տևած շրջափակմանը, հիմնադրամը հնարավորություն է փնտրել տուփերը նվիրել ծննդաբերող կանանց. այս ընթացքում Կարմիր խաչի միջոցով Արցախ է ուղարկվել 1000 հավաքածու, ինչպես նաև տակդիրներ, մանկական սնունդ և դեղամիջոցներ։

«Միայն օգոստոս և սեպտեմբեր ամիսներին չկարողացանք նվերներ մատուցել, քանի որ Կարմիր խաչի համար Արցախ մուտքն արգելված էր։ Օրերս 80 փաթեթ հանձնեցինք շրջափակված Արցախում, ապա Հայաստանում վերջին ամիսներին ծնված երեխաներին։ Այն միայն արցախցի կանանց համար շատ անհրաժեշտ օգնություն չէ, դրանք Արցախի շարունակական գոյության խորհրդանիշն են, նույնիսկ եթե տարածքները ժամանակավորապես օկուպացված են, դա սեր է, ուշադրություն և հոգատարություն նրանց փոքրիկների նկատմամբ։ Մենք կշարունակենք նախագիծը։ Մենք ցանկանում ենք աջակցել նաև 2020 թվականի պատերազմից հետո շրջափակված տարածքներից Հայաստանում մնացած արցախցիներին։ Ի վերջո, շատերը դեռևս խնդիրներ ունեն աշխատանքի, ֆինանսների։ Հուսով եմ, որ կկարողանամ իրականացնել նաև «Սեր Սյունիք» և «Սեր Տավուշ» նախագծերը՝ սա իմ երազանքն է»։  

Աննա Աստվածատրյանը նույնպես մտահոգված է փախստականների վիճակով. Ինչպե՞ս կարող ենք օգնել նրանց հաղթահարել տրավմա, ինչպե՞ս օգնել նրանց առաջին հերթին, ինչո՞ւ պետք է նրբանկատ լինեք նրանց հետ շփվելիս։ Նա փորձել է այս բոլոր հարցերի պատասխանները տալ՝ հիմնվելով իր անձնական ողբերգական փորձի և փախստականի հոգեբանության գերազանց իմացության վրա։  

«Արցախի թեման ինձ համաև խորն անձնական է։ Այն իմ կյանքի մի մասն է։ Ես 9 տարեկան էի, երբ Սումգայիթում տեղի ունեցավ ողբերգությունը։ Այս տարիքում ես տատիկիս պատմություններից իմացա Արցախի մասին և արդեն սկսեցի նկատել ծնողներիս մտահոգությունը։ Երբ դեռ 12 տարեկան էի, նույնն էի ապրում, ինչ Սումգայիթի հայերը. ադրբեջանցիները փորձեցին ներխուժել մեր բնակարան, և մենք հազիվ կարողացանք փախչել։ Մենք հազիվ փախանք Հայաստան, որտեղ որոշ ժամանակ ապրել ենք նկուղում, առանց ապրելու հարմար պայմանների։ Տատիկս ինձ առաջարկեց սկսել օրագիր գրել՝ խորը սթրեսից խուսափելու համար: Օրագրային այս գրառումներն այնուհետև հիմք են հանդիսացել իմ գրքի համար»:

Թերքոթը Հայաստան կատարած այցի ընթացքում ակտիվորեն գործակցել է փախստականներին օգնություն տրամադրող կազմակերպությունների հետ ինչպես Սյունիքում, այնպես էլ Երևանում.

«Յուրաքանչյուր ընտանիք ունի իր ողբերգությունը, տեղի ունեցածի իր ընկալումը: Յուրաքանչյուր ոք տարբեր կերպ է արձագանքում տարբեր տրավմաների, և մենք պետք է սովորենք լսել բոլորին և հասկանալ նրանց արձագանքը ամեն ինչի, նույնիսկ մեր տրամադրած օգնությանը։ Ես դեռ 12 տարեկան էի, երբ ցավն ընդմիշտ նստեց հոգումս։ Այս ցավն այսօր տեսանելի է արցախցիների, հատկապես մատաղ սերնդի համար անհանգստացած մեծահասակների աչքերում։ Նրանք իրենց հարազատների շիրիմները թողել են հայրենիքում, վերջին իրադարձությունների ժամանակ բազմաթիվ կորցրած ընտանիքի անդամներ հապճեպ հուղարկավորել են Արցախում ու փախել՝ գերեզմանները թողնելով առանց հսկողության։ Բայց նրանք պարզապես սպասում էին արդարության, ազատության, սիրեցին իրենց հայրենիքը և ամեն ինչ արեցին խաղաղ կյանքով ապրելու համար»։  

Աննայի կարծիքով, պետք է ապահովել կամ օգնել նրանց ձեռք բերել նոր մասնագիտություններ՝ նախաձեռնելով նրանց հետագա զբաղվածության տարբեր ծրագրեր։ Չմեղադրել, չարհամարհել նրանց, ովքեր հիմա ունեն մեր աջակցության կարիքը: