Գյուլբեկյան հիմնադրամ. «Հայ լեգեոնականները» պատմություն է, որի մասին շատերն տեղյակ են (տեսանյութ)
Ամռանը Newmag-ը ներկայացրեց պատմական կարևոր նշանակության գրքերից՝ Սյուզան Փոլ Փաթիի «Հայ լեգենոականները» գիրքը: Մենք այն ներկայացնում ենք Newmag and friends ծրագրի շրջանակում: Այն հրատարակել է Մեդիամաքսը՝ Գալուստ Գյուլբենկյան հիմնադրամի («Գալուստ Կիւլպէնկեան» Հիմնարկութիւն )աջակցությամբ: Աշխատության կարևորության մասին զրուցել ենք հիմնադրամի հայկական համայնքների բաժանմունքի տնօրեն Ռազմիկ Փանոսյանի հետ:
20-րդ դարի առաջին Մեծ պատերազմում հաղթած երկրներն իրար մեջ բաժանեցին այն տարածքները, որտեղ հայ լեգեոնականներն ինքնապաշտպանվել և պայքարել էին անհավասար կռվում: Այդ դրվագները տեղ են գտել «Հայ լեգեոնականները» գրքում, որտեղ հեղինակը՝ Սյուզան Փոլ Փաթին, անձնական պատմությունները ներկայացրել է պատմական համատեքստում: Գալուստ Գյուլբենկյան հիմնադրամի («Գալուստ Կիւլպէնկեան» Հիմնարկութիւն) հայկական համայնքների բաժանմունքի տնօերն Ռազմիկ Փանոսյանը վստահ է՝ այն պատմական դաս է, որին պետք է ծանոթ լինեն բոլորը. «Սա նյութ է, որի մասին շատ քիչ ենք տեղյակ: Կարևոր պատմական նյութ է, որ թե Սփյուռքի մեջ և մանավանդ Հայաստանում մարդիկ տեղյակ չեն այս պատմության մասին և այդ պատճառով որոշեցինք օժանդակել»:
Կարևոր պատմական նյութ է, որ թե Սփյուռքի մեջ և մանավանդ Հայաստանում մարդիկ տեղյակ չեն այս պատմության մասին և այդ պատճառով որոշեցինք օժանդակել
Սյուզան Փոլ Փաթին նախ գրել է իր հիշողությունները, հետո գտել նոր պատմություններ: Դրանցից մեկը Ռազմիկ Փանոսյանի մեծ հոր՝ Հակոբ Փանոսյանի պատմությունն է: Ըստ նրա, «Հայ լեգենոականները» նաև կարևոր է, որ այդ պատմությունները կրկին առաջ է բերում. «Մեր ընտանիքում էլ ունեինք, մեծ հայրս լեգեոնական եղած է: Եվ իրեն ուղարկեցի նկար, որ մեր արխիվների մեջ ունեինք, և գրքի նկարը տեսա, որ լույս տեսած է Հայաստան, կողքի նկարը մեծ հորս նկարն է: Այս նկարի միջի ձախ կողմի բարձրահասակն ինքն է»:
Լեգեոնականների սերունդները փաստում են՝ նրանց նկատմամբ մեծ հարգանք կար, բայց արածի մասին քիչ բան էր հայտնի:
Զորացրումից հետո Հակոբ Փանոսյանը չի վերադարձել Նահանգներ, տեղափոխվել է Քեսաբ և վերապրածների հետ պաշտպանել ու վերակառուցել է հայրենի գյուղը: Լեգեոնականների սերունդները փաստում են՝ նրանց նկատմամբ մեծ հարգանք կար, բայց արածի մասին քիչ բան էր հայտնի: Կորցրածի ու տեսածի մասին չէին խոսում: Ռազմիկ Փանոսյանի խոսքով, որոշ հուշեր հրատարակվել են քառասուն տարի անց. «Շատ լավ կհիշեմ, որ իրեն համար մեծ հպարտություն էր, որ ամեն տարի մեկ անգամ ֆրանսիայի դեսպանատուն կգնար և որպես ֆրանսիայի լեգեոներ՝ շատ չնչին, սիմվոլիկ թոշակ կստանար, բայց իր համար դա շատ կարևոր էր, որ մինչև իր կյանքի վերջը գնահատված էր»:
Մեծ պատերազմում հայերի ներդրման մասին պատմություններն այսօր էլ արդիական են: Սա պատմական դաս է սերունդներին և հարգանքի տուրք նրանց, ովքեր զոհաբերեցին իրենց կյանքը:
Տարածել
Սյուզան Փոլ Փաթի
2400 ֏
Նկարագրություն
«Հայ լեգեոնականները. զոհաբերություն և դավաճանություն Առաջին համաշխարհային պատերազմում» գիրքը հայերեն հրատարակել է Մեդիամաքս ընկերությունը։ Այն մեր կայքում ներկայացվում է Newmag and friends ծրագրի շրջանակում:
«Հայ լեգեոնականները» ընթերցողներին ներկայացնում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակաշրջանում Միջին Արևելքի պատմության կարևոր, սակայն քիչ հայտնի կողմը: Հայկական լեգեոնը ձևավորվեց այն ժամանակ, երբ դեռ շարունակվում էր Օսմանյան կայսրության կողմից հայ բնակչության ցեղասպանությունը, և լեգեոնի տեղակայման, գործողությունների ու կազմալուծման այս պատմությունը ի մի է բերում Միջին Արևելքում Մեծ պատերազմի հետագա ընթացքը, ցեղասպանության հետևանքները, հետպատերազմյան ապագայի հետ կապված հայերի հույսերը, թուրք ազգայնականության վերածնունդը և մեծ տերությունների ցինիկ քաղաքականությունը:
Գիրքը ներառում է ականատեսների զեկույցներ, հուշեր, նամակներ, պատմություններ, փաստաթղթեր և լուսանկարներ, որոնք փոխանցվել են ընտանիքներին, ինչպես նաև այդ հուշերի մասին լեգեոնականների երեխաների ու թոռների հետ հարցազրույցներից հատվածներ: Դրանցից շատերը 1980-ականներին հավաքվել են Մայքլ Նաջարյանի կողմից և արխիվացվել:
Վերջաբանում ընթերցողը կգտնի բոլոր ուժերին տարբեր ճակատներում ներկայացնող համազգեստավոր տղամարդկանց լուսանկարներ, որոնք միասին հպարտորեն կանգնած են ֆոտոխցիկի առջև համայնքային հավաքների ժամանակ: Նրանք սիրում էին կիսվել իրենց պատմություններով ու երազներով, և ինչպես վկայում են ընտանիքների անդամներն ու ընկերները, մինչև վերջ մնացին իսկական զինակիցներ և հայրենասերներ:
Կարդա նաև
Անյես Մարտեն-Լյուգան. «Մեծ ուրախություն և հպարտություն եմ ապրում, որ իմ գրքերը հասել են հայ ընթերցողին» (տեսանյութ)
Newmag-ը ներկայացնում է բրիտանացի հայտնի հոգեթերապևտ Ջուլյա Սամուելի «Ամեն ընտանիք իր պատմությունն ունի» գիրքը (թրեյլեր)
Գիրք-ճանապարհորդություն տարածության և ժամանակի միջով՝ Փարիզից մինչև սենեգալյան հեռավոր մի գյուղ (տեսանյութ)
«Կյանքը Շառլի աչքերով» / Ազնավուրի անտիպ խոհերն ու խոստովանությունները նկարազարդ անթոլոգիայում (տեսանյութ)