Revolution. Լենինի եվրոպական դեգերումները

Վլադիմիր Իլյիչը որոշեց թերթը անվանել «Իսկրա»: Շունեսկոյե գյուղում նա ծայրեծայր մտածեց թերթի բոլոր համարների բովանդակությունը: Լավ էր ստացվել… Այժմ պետք էր միայն այդ ամենը հանձնել թղթին, տանել տպարան, ապահովել մեծ տպաքանակ և սպասել արդյունքներին: Սիբիրից վերադառնալով` Վլադիմիր Իլյիչը տեղավորվեց Պսկովում: Մենակ: Առանց Նադեժդա Կոնստանտինովնայի: Վատ չէր: Դե՛, Պսկով… Պսկով… Ինքներդ եք հասնակնում… Առավել ևս, որ Նադեժդան այդ ժամանակ աքսորում էր և «նստած» էր Ուֆայում: Դա էլ վատ տեղ չէր: Նադյան ու Վլադիմիրը, ճիշտ է, առանց միմյանց դժվար էին դիմանում, բայց առանց հեղափոխության ընդհանրապես չէին կարող: Հատկապես Վլադիմիր Իլյիչը: Հեղափոխական գործուներությունը նրա ամենասիրելի ժամանցն էր: Եվ անհետաձգելին: Լենինը մտաբերեց Մարքսի խոսքերը. «Փիլիսոփաները միշտ փորձել են բացատրել աշխարհը, բայց խնդիրն այն փոխելն է»: Ու ընկավ մտքերի մեջ…
-Ա՛յ քեզ՝ Մարքս,- ցածրաձայն մտորում էր Վլադիմիր Իլյիչը,- ա՛յ քեզ ՝ մատերիալիստ…Մարքսի պատմական ֆրազի հանճարեղությունն այն է, որ նա իր նախադասության առաջին մասում նշում է ենթական` փիլիսոփաները, մինչդեռ երկրորդ հատվածում անորոշ է թողնում, թե հատկապես ո՛ւմ խնդիրն է աշխարհը փոխելը… Փիլիսոփաների՞… Դե՛, իհարեկ, ո՛չ: Շահագործողների՞: Առավել ևս: Ուրեմն ո՞ւմ:
Մի չարաճճի ժպիտ հաըտնվեց նրա լուսապայծառ դեմքին: Նա արդեն գտել էր այն հանճարի անունը, ազգանունը և կեղծանունը, ում վիճակված էր աշխարհը փոխելու պատմական դերակատարությունը: Մնում էր այս ամբողջ ծավալուն տեսությունը տեղավորել քաղաքական թերթի մեկ մամուլ ծավալում: Ընդհամենը մեկ մամո՞ւլ… Քիչ է… Աններելի քիչ: Չի տեղավորվի:
-Իսկ եթե տիրաժը դարձնենք հարյուր հազա՞ր,- կրկին պայծառացավ Լենինը, բայց անմիջապես խոժոռվեց,- չէ՛, չի փրկի: Նույնսիկ 150 հազարը չի փրկի: Պետք է գնալ ուրի՛շ ճանապարհով…
«Ուրիշ ճանապարհի» առաջին քայլն աննկուն հեղափոխականի համար սկսվում էր փողից: Սկզբնական շրջանում «Իսկրայի» համար փողը տալիս էր բանվորական գիշերային դպրոցի ուսուցչուհի Ալեքսանդրա Միխայլովնա Կալմիկովնան: Նա Պետերբուրգի գրապահեստի սեփականատերն էր, սակայն համոզված մարքսիստ էր և Լենինի ամենամտերին ընկերուհիներից մեկը` դասերից հետո: