Newmag-ը հրատարակեց Յուվալ Նոյ Հարարիի 3-րդ բեսթսելլերը՝ «Homo Deus» գիրքը (թրեյլեր)

December 29, 2020

Newmag-ի 2020-ի բացառիկ հրատարակություններին է ավելանում ևս մեկը՝ «Homo Deus. Ապագայի համառոտ պատմություն» գիրքը: Սա Յուվալ Նոյ Հարարիի 3-րդ աշխատությունն է՝ «21-րդ դարի 21 դասերը», «Sapiens» գրքերից հետո: 21-րդ դարի ամենաազդեցիկ գիտնականներից մեկը մարտահրավեր նետեց գրական ու գիտական աշխարհին՝ ներկայացնելով եռահատոր, որտեղ միաձուլում է պատմությունն ու գիտությունը՝ վերանայելով տարածված տեսակետները, անցյալի զարգացումները կապելով ժամանակակից խնդիրների հետ, առանձին իրադարձությունները դիտարկելով ավելի մեծ գաղափարների համատեքստում: Newmag-ի համար ևս եռամասանոց բացառիկ աշխատությունների հայերեն հրատարակումը մարտահրավեր էր, որն իրագործեցինք մեծ պատասխանատվությամբ:

Քաղաքականությունից մինչև տնտեսություն, կրթութունից մինչև բարձր տեխնոլոգիաներ, աշխարհակարգերից մինչև սոցիալական խնդիրներ՝ հենց այս թեմաների զուգորդումը, հակադրումն ու նոր թեզերը «Homo Deus. Ապագայի համառոտ պատմություն»-ը դարձնում են բացառիկ: Գիտնականի ցանկացած միտք արժանի է մեջբերման:

«Homo Deus. Ապագայի համառոտ պատմություն» գիրքն ուսումնասիրում է այն ծրագրերը, երազանքներն ու մղձավանջները, որոնք ձևավորելու են 21-րդ դարի օրակարգը՝ մահը հաղթահարելուց մինչև արհեստական կյանք ստեղծելը: Այն կարևորագույն հարցեր է բարձրացնում՝ դեպի ո՞ւր ենք շարժվում, այս փխրուն աշխարհն ինչպե՞ս ենք պաշտպանելու մեր իսկ ուժերից, որոնք կործանարար են: Սա էվոլյուցիայի հաջորդ փուլն է: Սա մարդ-աստվածն է:

Գրքից առանձնացրել ենք 10-ը միտք-թեզ, որն առաջ է քաշում գիտնականն ու հորդորում՝ մտածել, քանի որ հենց այս հարցերն են դարձել ժամանակակից կյանքի մարտահրավերները:

1. Մենք չենք կարող կասեցնել պատմության երթը, բայց կարող ենք ազդել դրա ուղղության վրա:

2. Դարեր առաջ մարդկային գիտելիքները դանդաղ էին աճում: Այսօր մեր գիտելիքն աճում է վնասակար արագությամբ, և տեսականորեն պետք է ավելի ու ավելի լավ հասկանանք աշխարհը: Բայց տեղի է ունենում ճիշտ հակառակը: Մեր նոր գտած գիտելիքը բերում է ավելի արագ տնտեսական, սոցիալական և քաղաքական փոփոխությունների: Փորձելով հասկանալ, թե ինչ է տեղի ունենում, մենք արագացնում ենք գիտելիքի կուտակումը, ինչը հանգեցնում է միայն ավելի արագ և ավելի մեծ ցնցումների: Հետևաբար, ավելի ու ավելի քիչ ենք կարողանում իմաստավորել ներկան կամ կանխատեսել ապագան:

3. Ավանդաբար, կյանքը բաժանվել է երկու հիմնական մասի. ուսման ժամանակահատված և աշխատանքային շրջան: Այս մոդելը լիովին հնացած է, և խաղի մեջ շուտով միայն կմնա ուսումն ամբողջ կյանքը շարունակելու ճանապարհը:

Մարդիկ սովորաբար վախենում են փոփոխություններից, քանի որ վախենում են անհայտից: Բայց պատմության միակ ամենամեծ կայունությունն այն է, որ ամեն ինչ փոխվում է:

4. Եթե աշակերտները տառապում են ուշադրության կենտրոնացումից, սթրեսից և ցածր գնահատականներից, գուցե մենք պետք է երեխային չմեղադրենք, պատճառը  հնացած մեթոդներն են, լի դասասենյակները և կյանքի անբնական արագ տեմպը:

5. Մենք չենք բավարարվում խաղաղ և բարեկեցիկ գոյություն ունենալով: Փոխարենը, մենք գոհ ենք դառնում, երբ իրականությունը համապատասխանում է մեր սպասելիքներին: Վատ նորությունն այն է, որ պայմանների բարելավման հետ մեկտեղ սպասելիքները հօդս են ցնդում:

6. Մարդիկ սովորաբար վախենում են փոփոխություններից, քանի որ վախենում են անհայտից: Բայց պատմության միակ ամենամեծ կայունությունն այն է, որ ամեն ինչ փոխվում է:

Սապիենսները ղեկավարում են աշխարհը, քանի որ միայն նրանք կարող են հյուսել իմաստի միջսուբյեկտիվ ցանց ՝ օրենքների, ուժերի, մարմինների և վայրերի ցանց, որոնք գոյություն ունեն զուտ իրենց ընդհանուր երևակայության մեջ:

7. Նախկինում գրաքննությունն աշխատում էր ՝ արգելափակելով տեղեկատվության հոսքը: 21-րդ դարում գրաքննությունն աշխատում է մարդկանց անտեղի տեղեկատվությամբ հեղեղելով: Հնում իշխանություն ունենալը նշանակում էր տվյալների հասանելիություն: Այսօր իշխանություն ունենալը նշանակում է իմանալ, թե ինչ է արգելված:

8. Գիտական ամենամեծ հայտնագործությունը տգիտության հայտնաբերումն էր: Երբ մարդիկ հասկացան, թե որքան քիչ բան գիտեն աշխարհի մասին: Նրանք շատ լավ հիմք ունեցան նոր գիտելիքներ որոնելու համար, ինչը բացեց գիտական ճանապարհը դեպի առաջընթաց:

9. Սապիենսները ղեկավարում են աշխարհը, քանի որ միայն նրանք կարող են հյուսել իմաստի միջսուբյեկտիվ ցանց ՝ օրենքների, ուժերի, մարմինների և վայրերի ցանց, որոնք գոյություն ունեն զուտ իրենց ընդհանուր երևակայության մեջ: Այս ոստայնը մարդկանց թույլ է տալիս կազմակերպել խաչակրաց արշավանքներ, սոցիալիստական հեղափոխություններ և մարդու իրավունքների շարժումներ:

10. Ամեն օր միլիոնավոր մարդիկ որոշում են վերահսկել իրենց սմարթֆոնը, փորձում են նոր և ավելի արդյունավետ հակադեպրեսանտ դեղամիջոց: Առողջության, երջանկության և զորության հետապնդման մեջ մարդիկ աստիճանաբար փոխելու են նախ իրենց հատկություններից մեկը, ապա մեկ ուրիշը, և մեկ ուրիշը, մինչև մի օր կպարզեն՝ նրանք այլևս մարդ չեն: