Ժիրայր Դադասյան. Ինձ հուզում է ինքնասպանությունների խնդիրը

հարևան
Պետք է փորձենք նվազագույն կորուստներով հաշտության եզր գտնել մեր հարևան երկրի հետ: Պետք է մոռանալ, որ մեր հարևանը կարող է հոլանդացին կամ բելգիացին լինել: Պետք է լուծում գտնել. ես չեմ ուզում մեր երեխաների վրա թողնել այս պատմությունը: Մի բան պետք է մտածենք` աչքի առաջ ունենալով մեր թոռնիկներին: Բայց քանի որ մեր աչքի առաջ ինչ-որ պոպուլիստներ, կոմպլեքսավորված մարդիկ են, դժվար է: Ի դեպ, բարեկամը ավելի շուտ է ներողություն խնդրում, քան թշնամին: Եթե հաջողվի ի վերջո բարեկամանալ, այդքան ժամանակ պատերազմ չի լինի, մեր երեխաների ապագան ապահով կլինի: Ես ցանկացած պարագայում կողմնակից եմ նստել-մտածելուն և լուծում գտնելուն:
արվեստ
Արվեստը արվեստի համար է, այն ոչ մի այլ խնդիր չունի: Մեր արժեհամակարգը այնքան է խարխլվել, որ մենք ամեն ինչ դիտում ենք սպառողական տեսանկյունից: Մշակութային երկխոսություն, գենդերային խնդիրներներ… Այս ամենը մտածված է, որ շեղեն արվեստի բուն խնդիրը: Թատրոնը ունի միայն արվեստային խնդիր, այսինքն` մարդու ներքին և արտաքին աշխարհի ուսումնասիրություն: Սա է թատրոնը: Արվեստի ֆունկցիան է՝ ինքնաճանաչում, ինքնադրսևորում ու ինքնաորոնում: Արվեստն ու թատրոնը չպետք է հասցեով լինեն ու պատվեր կատարեն` քաղաքական, իշխանական կամ ոչ իշխանական: Այսօրվա իրականության մեջ ապրող մարդու ներքին խնդիրները, ապրումները, տագնապը կարող են դառնալ ներկայացման թեմա:
հատակ
Վերջին շրջանում ինձ հուզում է ինքնասպանությունների խնդիրը: Նույն խնդիրը հուզում էր նաև Օրհամ Փամուկի վեպի հերոսին. նա Ստամբուլից գնում է Կարս, որ հոդված գրի երիտասարդ աղջիկների ինքնասպանությունների մասին: Այստեղից սկսվում է վեպ, որը տանում է այլ ուղղությամբ: Հասկանում ենք, որ այդ հասարակության ներսում, մարդկանց ներքին կյանքում լուրջ պրոցեսներ են տեղի ունենում կյանքի ու անցյալի գնահատման հարցում: Հետաքրքիր թաքնված շետեր կան, որ մենք չենք էլ կարող գուշակել ու իմանալ: Այդ տեսանկյունից ինձ հետաքրքրում է ինքնասպանության խնդիրը մեր հասարակության ներսում: Ոչ թե ինչի՞ արդյունք է, այլ ի՞նչ է տեղի ունենում մարդու ներսում, որ նա որոշում է ինքնասպան լինել: Մարդիկ իրենց կյանքին վերջ են տալիս գրեթե ամեն օր: Սկսում ենք մտածել` ինչ է տեղի ունենում հասարակության մեջ, որը տանում է ինքնասպանության: Պետք է իջնել հատակը ու այնտեղից սկսել ուսումնասիրել, փորձել գնահատական տալ. դեղատոմս այս հարցում չկա, բայց չէ՞ որ դա պետք է մեզ մտահոգի:

---

ՄՈՆՈԼԳՆԵՐ

• Արամ Կարապետյան. Հայաստանում կփոխեի ամեն ինչ


• Արեգ Նազարյան. Հեղափոխությունները միայն փողով են արվում

---

լռել
Եվրոպայում արվեստը դարձել է սնունդ` ուտելու համար: Դրա համար մեծ գրանտներ են տալիս: Ես էլ կարող եմ աշխարհի տարբեր տեղերից գրանտներ շահել, եթե կանանց իրավունքների մասին ներկայացում բեմադրեմ, եթե հիմնավորեմ, որ օրինակ, մեր երկրում կանանց իրավունքները ոտնահարված են, նրանց բռնաբարում են: Բայց ես համարում եմ, որ կանանց իրավունքների թեման մեր հասարակության համար ակտուալ չէ, տղամարդկանց իրավունքները ավելի լուրջ են: Խեղճուկրակ տղամարդիկ խաղատներում պարտվում են իրենց ունեցածը և հետո կամրջից նետվում: Սոցիալական խնդրի պատճառով չէ, որ մարդը նետվում է կամրջից. սա այն վիճակն է, երբ մարդը սայթաքում է ինքն իրենից: Մարդը կորցնում է ժամանակի զգացումը: Մարդը պետք է կարողանա ելք գտնել այդ իրավիճակից: Մեզ շրջապատում են զուտ հոգեբանական խնդիրներ: Մեր ժողովրդին մեծ հոգեբան է պետք, բայց երբեմն հոգեբույժ էլ է պետք լինում: Դեֆորմացված հասարակություն կա, արժեհամակարգն այն վիճակում է, որ լռելը հիմա ավելի ձեռնտու է: Ես երբեք չեմ փորձում իմ կարծիքը փաթաթել որևէ մեկի վզին: Առաջ պնդում էի, նունիսկ ասում էի` դուք հիմար եք: Հիմա՝ չէ՛. ասում եմ` դուք խելացի եք: Բայց իմ տեսակետից հրաժարվել չեմ կարող:
ջութակը
Գերմանացու, իտալացու, լեհի, ֆրանսիացու` ցանկացած եվրոպացու համար ջութակն իր ազգային գործիքն է, այդ պատճառով էլ իրենք տալիս են Շոպեն, Բեթհովեն: Մի պահ եղավ, որ մենք էլ մտածեցինք. «Գուցե մեր ազգային գործիքն է՞լ է ջութակը»: Ու Արամ Խաչատրյան ծնվեց: Հետո սկսեցինք ասել, որ մեր ազգային գործիքը դուդուկն է. ունեցանք Ջիվան Գասպարյան: Արամ Խաչատրյանին փոխեցինք Ջիվան Գասպարյանով: Ասում են` եկավ համալրելու, բայց ես ասում եմ` ո՛չ, փոխեցինք: Ջիվան Գասպարյանը Արամ Խաչատրյանի ժամանակ էլ ապրում էր, բայց այդ ժամանակ մեր ազգային գործիքը ջութակն էր: Ես ուզում եմ, որ մենք լինենք այն ազգը, որի ազգային գործիքը ջութակն է, բայց դուդուկն էլ կարող է լինել: Եվրոպացիներն էլ շատ ազգային գործիքներ ունեն, բայց, միևնույնն է, նրանց հիմնական գործիքը ջութակն է: