[ newmag x ted ] Սիրահարվելը գործի հեշտ մասն է

Այդ հոդվածը ես տպագրել եմ Նյու-Յորք Թայմսի «Մոդեռն սեր» սյունակում. «Սիրահարվել ինչ-որ մեկին, արա՛ դա»: Հոդվածը հոգեբանական հետազոտության մասին է, թե ինչպես ռոմանտիկ սեր հորինել լաբորատոր պայմաններում: Փորձարկումն արել եմ ինձ վրա:
Պրոցեսը շատ պարզ է: Երկու անծանոթներ իրար` մեկը մյուսից ավելի անձնական 36 հարց են տալիս և հետո նայում իրար աչքերի մեջ՝ 4 րոպե լռելով:
Մի քանի օրինակ բերեմ:
12-րդ հարց – Եթե կարողանայիր վաղն արթնանալ նոր որակով կամ կարողությամբ, ի՞նչ կլիներ դա:
28-րդ հարց – Ե՞րբ ես վերջին անգամ ինչ-որ մեկի մոտ լաց եղել: Իսկ մենա՞կ:
Ինչպես տեսնում եք, որքան խորանում են, հարցերն ավելի անձնական են դառնում:
30-րդ հարց (սիրում եմ այս մեկը) - Ասա քո զուգընկերոջը, թե ինչն ես հավանում նրա մեջ, շատ ազնիվ եղիր՝ ասելով բաներ, որոնք գուցե երբեք չասեիր նոր-նոր հանդիպած մեկին:
Երբ տարիներ առաջ սկսեցի այս հետազոտությունը, մի դետալ գրավեց ուշադրությունս. էքսպերիմենտի երկու մասնակիցներ 6 ամիս հետո ամուսնացել էին, և լաբորատորիայի ամբողջ կազմին հրավիրել իրենց հարսանիքին: Ես կասկածանքով էի վերաբերվում այդ կարգի սիրուն, բայց, ինչ խոսք, գայթակղությունը մեծ էր: Երբ ես հնարավորություն ստացա ինձ վրա անել փորձարկումն՝ ինչ-որ մեկի հետ, որին ճանաչում էի, բայց ոչ այդքան լավ, չէի սպասում, որ կսիրահարվեմ:

Հոդվածի հրապարակումից հետո հանրային ուշադրությունը մեծ էր:

Ես սկզբում մերժում էի հարցազրույցների և մեդիայում միասին հայտնվելու բոլոր հրավերները: Հետո հասկացա. մարդիկ չէին ուզում պարզապես իմանալ՝ էքսպերիմենտն աշխատե՞ց, թե՞ ոչ: Նրանք ուզում էին իմանալ՝ իսկապե՞ս հաջողվեց ստեղծել իրական սեր, որը շարունակություն կունենար, և չէր լինի կարճատև հրապուրանք: Բայց դրա պատասխանը ես էլ չունեի: Մեր հարաբերությունները մի քանի ամսվա կյանք ունեին:
Դոկտոր Արոնն առաջին անգամ այդ հետազոտության մասին գրել էր 1997-ին: Նրանք հարցաշարն օգտագործել էին ոչ թե ռոմանտիկ հարաբերություններ կառուցելու համար, այլ քոլեջի ուսանողներին մտերմացնելու: Էքսպերիմենտն, իրոք, հաջողվել էր:
Ամիսներ առաջ մի քոլեջում դասախոսություն էի կարդում, մի ուսանող մոտեցավ և ասաց. «Ես փորձարկեցի Ձեր էքսպերիմենտը, չաշխատեց»: Հարցրի. «Դուք նկատի ունեք` չսիրահարվեցի՞ք»: Նա մի պահ դադար տվեց ու .«Դե, նա ուզեց որ ընկերներ մնանք»: «Բայց դուք ավելի լավ ընկերներ դարձաք, չէ՞: Էքսպերիմենտից հետո է՞լ կարծում էիք, որ իրար ավելի լավ ճանաչելու կարիք կա»: Նա գլուխը բացասաբար տարուբերեց: «Ուրեմն՝ աշխատեց»,- ասացի ես: Չեմ կարծում, որ նա այդ պատասխանն էր ուզում լսել:

Առաջին անգամ այս էքսպերիմենտի մասին իմացա, երբ 29 տարեկան էի ու բաժանվելու դժվար փուլում էի:

20 տարեկանից մենք միասին էինք, նա իմ առաջին իսկական սերն էր: Չգիտեի՝ կարո՞ղ եմ առանց նրա: Եվ ես շրջվեցի դեպի գիտություն: Մտածում էի` եթե զինվեմ ռոմանտիկ սիրո մասին գիտելիքով, էլ երբեք այդքան սարսափելի ու միայնակ չեմ զգա: Այդ ամբողջ գիտելիքն ինձ պետք եկավ: Հիմա ես ավելի համբերատար եմ սիրո հարցում, ավելի հանգիստ ու ինքնավստահ: Ինձ երաշխիք է պետք, որ նա ինձ կսիրի ոչ միայն այսօր ու վաղը, այլև հետո էլ:

---

[ newmag x ted ]

• Արտաքինն ամեն ինչ չէ, հավատացեք ինձ, ես մոդել եմ


• Միակողմանի պատմության վտանգը


• Հիշի՛ր՝ ասել շնորհակալություն

---

36 հարցերն օգնում են, որ լավ ճանաչես դիմացինիդ, բայց օգնում են, որ նա էլ քե´զ լավ ճանաչի: Սա էլ, կարծում եմ, հենց այն է, ինչ շատերս ուզում ենք սիրուց՝ ճանաչել միմյանց, տեսնել ու հասկանալ:

Բայց կարծում եմ, երբ բանը հասնում է սիրուն, մենք հակված ենք ընտրել պատմության կարճ տարբերակը:

Ավելի լավ է հարցնեք՝ ինչպե՞ս որոշեցիք, որ հենց նա է արժանի Ձեր սիրուն, ինչպե՞ս եք շարունակում միասին մնալ, երբ ամեն ինչ բարդանում է, ե՞րբ եք հասկանում, որ պետք է թողնել ու փախչել: Իսկ եթե ցանկանում եք իմանալ կարճ տարբերակը, կասեմ՝ մենք սիրահարվեցինք և դեռ միասին ենք: Ես շատ ուրախ եմ:
Բայց սիրահարվելը սիրել չէ: Սիրահարվելն ամենահեշտն է: Հոդվածիս վերջում գրել էի. «Մենք չսիրեցինք, մենք սիրահարվեցինք, որովհետև յուրաքանչյուրս այդպիսի ընտրություն արեց»: Հիմա մի քիչ սարսռում եմ, երբ կարդում եմ այդ տողերը. ոչ թե նրա համար, որ ճշմարտություն չէ, այլ որովհետև այն ժամանակ ընտրության բոլոր բաղադրիչները հաշվի չէի առել: Հաշվի չէi առել, թե քանի անգամ հնարավորություն կունենանք ընտրություն անելու:
Ուզում եմ, որ 36 հարցն ու պատասխանը բավարար լինեն սիրելու համար: Բայց փոխարենն ի՞նչ արեցի ես: Մեր հարաբերությունները միֆի վերածեցի, որին ինքս էլ չեմ հավատում: Եվ ուզում եմ կյանքս ապրել՝ ակնկալելով, որ այդ միֆն իրականություն է: Բայց իմ ունեցածը ինչ-որ մեկին սիրելու ընտրությունն է՝ հույսով, որ նա էլ ինձ կընտրի: Դա սարսափելի է, բայց այդպիսին է սերը:
http://www.ted.com/talks/mandy_len_catron_falling_in_love_is_the_easy_part?language=en