Եդուարդ ՈՒ. Սայիդ. «Արեւելաբանութիւն». Արևելքն Արևմուտքի աչքով, ընկալմամբ ու լուսաբանմամբ (տեսանյութ)

Ուղտով Նյու Յորքի կենտրոն հաղթական մտնող Ալադդինը ամերիկյան «Բռնապետը» կոմեդիայի գլխավոր հերոսն է: Այստեղ արտառոց է ամեն ինչ՝ հերոսի անունից մինչև կարծրատիպերն ընդգծելու ու վառ գույներով ծաղրելու ձևը:

Արևմուտքում Արևելքի խեղաթյուրված պատկերացումներն երկար պատմություն ունեն: Գաղութային դարաշրջանում գաղութատերը գաղութացվածին համարում էր թերուս, թերաճ, թերզարգացած:

Լորդ Էվելին Բերինգ Կրոմեր. Եգիպտոսում Բրիտանիայի գերագույն ներկայացուցիչ (1883–1907). «Եվրոպացին բնատուր տրամաբանող է, պահանջում է ապացույցներ որևէ պնդում ընդունելուց առաջ... Իսկ արևելքցու դատողություններն իր փողոցների պես անփույթ են: Եգիպտոսցին կարող է ամենաանհավանական ասեկոսեն ընդունել որպես ճշմարտություն»:

Մաուգլիին ստեղծած աշխարհառչակ Քիփլինգը 19-րդ դարավերջին գրում էր.

Ռեդյարդ Քիփլինգ, անգլիացի գրող

Արևմուտքն Արևմուտք է, Արևելքն՝ Արևելք,

Եվ նրանց ճամփաները չեն խաչվի երբեք,

Մինչև Տեր Աստված չազդարարի

Ահեղ դատաստանը Երկնի ու Երկրի։

Բալլադ Արևելքի ու Արևմուտքի մասին, 1889թ.

Հետգաղութային շրջանում այս պատկերացումները չվերացան, թեև փոքր-ինչ հղկվեցին՝ ստանալով այլ դրսևորումներ՝ կինոյում, մեդիայում, սպորտում և իհարկե, պակիստանցի ու պաղեստինցի այս երիտասարդներն այսօրվա Արևմուտքին հասկանալի լեզվով,  ձևով ու հագուկապով ծաղրում են ամերիկյան «Հայրենիք» սերիալի հայտնի պաստառը:

Mass Shooting կամ զինված հարձակում. այսպես է ամերիկյան մեդիան անվանում Սթեֆըն Փեդոկ ընթեռնելի անունով խելագար ամերիկացու իրականացրած սպանդը Լաս Վեգասում:

Եվ Act of terror` ահաբեկչություն. տարբերությունն այն է, որ ա՛յս մեկն իրականացրել է անընթեռնելի Շամս ուդ-դին Ջաբբար անունով մեկը, որի մոտ նաև գտել են Իսլամական պետության դրոշը: Բայց արարքը նույնն է՝ խելագարը սպանում է պատահական մարդկանց:

Կելլի Ուելչ. սոցիոլոգ, պրոֆեսոր, Վիլանովայի համալսարան, ԱՄՆ. «Լայնորեն տարածված է կարծիքը, թե Միացյալ Նահանգներում ահաբեկչությունների ճնշող մեծամասնության հեղինակները մուսուլմաններն են, արաբները և Մերձավոր Արևելքից սերող մարդիկ: Բայց իրականությունն այն է, որ բազմաթիվ ահաբեկիներ նրանց հետ կապ չունեն»:

Արևմուտքում Արևելքի ընկալման վրա վերջին տարիներին մեծ ազդեցություն են գործում Ծոցի արաբական հարուստ երկրները: Դուբայն իր շքեղությամբ դարձել է խորհրդավոր Արևելքի մասին օրիենտալիստական մտածողության ժամանակակից խորհրդանիշը: 100 տարի առաջ այդ դերը կտարում էր խորհրդավոր Հին Եգիպտոսը:

Օրիենտալիզմը ոչ մի տեղ չի կորել: Այն այսօր էլ ամենուր է. աշխարհի մի կեսին հակադրելով մյուսին, թույլ չտալով ընդունել, որ տարբերը՝ ավելի վատը չէ, ուրիշը՝ թերին չէ, անհասկանալին ամենավտանգավորը չէ, ու ի վերջո, Արևելքի նկատմամբ Արևմուտքի քաղաքակրթական գերակայությունը խիստ վիճելի է:

Կարդացեք նաև

• Նոր գիրք, նոր մատենաշար / Newmag-ը ներկայացնում է հեղափոխական աշխատություն. «Արևելաբանություն» (թրեյլեր)
• Էդուարդ Սաիդ, «Արևելաբանություն». Արևելագիտության պատմության ու հասարակագիտության ամենաազդեցիկ ու բեկումնային հետազոտությունը (տեսանյութ)