Newmag հրատարակչությունը ներկայացրեց մարկետինգային հաղորդակցությունների մասնագետ Լիլիթ Շաքարյանի`«Բրենդինգ․Անձեր, ընկերություններ, երկրներ» ուսումնական ձեռնարկը (լուսանկարներ)

Շնորհանդեսին Newmag հրատարակչության գլխավոր խմբագիր Գնել Նալբանդյանն առաջարկեց նախ պարզել` ինչ է բրենդը, գտնել դրա պատասխանը և հետո ընտրել այն բրենդները. «90-ականներին, երբ մեկնում էի Եվրոպա, հիշում եմ, մի անգամ Պրահայում մի ակումբում էի, մտան իտալացի նեո ֆաշիստներ, երիտասարսներ էին, տեսան օտար եմ, հարցրին ո՞ր երկրից եմ, ասացի Armenia, հարցրին՝ Romania, , ասացի նո՝ Armenia, ասացին հա՝ Soviet Union, Russia, ասացի՝ Armenia, ասաց՝ կոմունիստ: Այս պատմությունը հիշեցի, երբ խմբագրում էի գիրքը, և այն հատվածին էի հասել, երբ հեղինակը գրում էր երկրների բրենդավորման մասին, թե ինչպես պետք է բրենդավորել երկիրը, որպեսզի այն լինի և՛ միջազգայնորեն ճանաչելի, և՛ դրական հատկանիշներով ներկայացվի, և՛, զբոսաշրջիկների համար լինի ընկալելի, և նաև տեղացիների համար լինի հարմարավետ ու բարեկեցիկ»:

Գնել Նալբանդյանն ասաց, որ գրքում կա Շարլ Ազնավուրի մասին, թե ինչպես  անձը  կարող է բրենդավորվել ու իրենով ներկայացնել մի ամբողջ ժողովուրդ, երկիր ու քաղաքակրթություն,  և թե ինչպես է հնարավոր հասնել դրան անձի, կառույցների, ընկերությունների ու պետությունների մակարդակով. «Այս հարցի պատասխանները կգտնեք գրքում, որտեղ ներկայացված են հեղինակի անձնական փորձառությունները և միջազգային լավագույն փորձը»:  Newmag հրատարակչության տնօրեն Արտակ Ալեքսանյանը նշեց, որ  սովորաբար դասագրքեր չեն  տպագրում, քանի որ դա Newmag-ի պրոֆիլը չէ, բայց  տպագրում են գրքեր, որոնք դասախոսները կերաշխավորեն ուսանողներին`ֆակուլտատիվ կամ օժանդակ գրականության համար, և Լիլիթի գիրքը հենց այդ շարքին է պատկանում. «Սա գիրք է, որը կօգնի ուսանողներին համապարփակ գիտելիքներ ստանալ բրենդինգի մասին»:

Արտակ Ալեքսանյանի խոսքով բրենդինգի գաղափարն առաջացավ այն ժամանակ, երբ ավելացան ընկերությունները։ Ընկերությունների առատությունը շուկայագետներին ստիպեց, որպեսզի նրանք ստեղծեն ծառայություն, որը կառանձնացնի ընկերությունները. «Օրինակ անձերի բրենդինգն առաջացավ սոցիալական ցանցերի անառողջ ամբիցիաներից, երբ մարդիկ ցանկացան ամեն գնով առանձնանալ մյուսներից:  Բրենդինգը շատ կարևոր է, բայց ինչպես նշում է հեղինակը, դրա տակ պետք է լինի որակը, բրենդինգ չի նշանակում գեղեցիկ փաթեթավորված խաբեություն, որը ցավոք այսօր առկա է մեր ու համաշխարհային շուկայում: Հուսով եմ, որ այս գիրքն ավելի հստակ պատկերացում կտա նաև սպառողներին և ոլորտի մասնագետներին՝ պատասխանատվությամբ վերաբերվել այն ամենին, թե ինչպես են ներկայանում և  ինչ են խոստանում»:

Գրքում հեղինակը բերում է նաև հայկական ընկերությունների օրինակ, որոնք կարողացել են դառնալ ազգային ու միջազգային բրենդ։ Ներկայացված ընկերություններն են Ամերիաբանկը, Երևանի կոնյակի գործարանը և «Գուրմե Դուրմե» շոկոլադի տունը։ Շոկոլադի տան համահիմնադիր Դիրան Բաղդադյանը ներկայացրեց իրենց բրենդի պատմությունը. «Սա մի ընտանիքի պատմություն է, որը որոշեց 2005-ին վերադառնալ հայրենիք, չնայած կարող էր մնալ Եվրոպայում, բայց քանի որ ընտանեկան երազ էր, վերադարձան։   

«Բայց արի ու տես, որ այնտեղից էլ, այստեղից էլ, բոլորն ասում էին հանկարծ չփորձեք բիզնես անել, չի ստացվի, հատկապես, որ մեր կարգախոսն այնպես էր, որ պետք է ստեղծեինք որակյալ ապրանք, որակյալ փաթեթավորում ու լավ սպասարկում: Մարտահրավեր էր, ու որոշեցինք անել առանց լսելու, ու երբ  70 քմ տարածքում սկսեցինք շոկոլադ արտադրել, նորից շատերը ծիծաղեցին, ասելով, որ շատ շուտով կփակվենք: Ոգևորությունը մեծ բան է բրենդը հաջողելու համար: Մենք աշխատեցինք, որ մեր կարգախոսն առաջ գնա, կրեատիվ փաթեթավորում ընտրեցինք, բայց դրա հետևում պետք է լիներ նաև  շատ որակյալ շոկոլադ։ Ինչպես նշեց պարոն Ալեքսանյանը, չի կարելի լավ փաթեթավորել, բայց մեջը դնել անորակ ապրանք: 50 տոկոսը պետք է լինի լավ շոկոլադը, 50 տոկոսը պետք է աշխատել տեսքի, վիզուալի վրա»:

Ըստ գործարարի, շատերի մոտ բրենդ գաղափարն ընկալելի չի, ընդունված է, որ բրենդը պետք է լինի արտասահմանում, նա հիշատակեց «Արարատ» կոնյակը, որը ծանոթ է աշխարհով մեկ, ու պետք է դա նկատի ունենալով Հայաստանում ստեղծել այլ  որակյալ բրեդներ ևս: 

 Շնորհանդեսից հետո եղավ պանելային քննարկում, որի բանախոսներն ավելի մանրամասն ներկայացրին բրենդ գաղափարի էությունը:  Backbone  Branding  ընկերության հիմնադիր  և ստեղծագործական տնօրեն Ստեփան Ազարյանը նշեց, որ  նեղ մասնագետներից, մինչև քաղաքական գործիչներ, ամեն մի խոսքը, ամեն մի քայլը, գործը, զբոսաշրջիկի հանդեպ մեր վերաբերմունքը ուղիղ համեմատական է  երկրի զարգացմանը, մեր երկրի բրենդավորմանը.

Երբ մենք ենք ճամփորդում, բոլորիս հանդիպել է այդ խնդիրը: Հարցնում են երկրի անունը, կամ միրգը, խմիչքը, որով հայտնի է մեր երկիրը»:  ԵՊՀ գիտական֊ քաղաքականության վարչության պետ, դոցենտ Երանուհի Մանուկյանն ասաց, որ ինքն իր բրենդնը համարում  ԵՊՀ դասախոս լինելը.  «Յուրաքանչյուր անհատ իրեն փաթեթավորում է որոշակի տեսանկյունից, պետք է ձևի ու բովանդակության ներդաշնակություն լինի, ոչ թե դրանց հակադրություն: Շատ հաճախ նկատում ենք, որ մարդիկ խոսում են բաների մասին, որը նրանց երազանքն է, ու կապ չունի իրականության հետ, այսինքն բրենդ ստեղծողը կապ չունի բրենդի հետ։ Լիլիթ Շաքարյանը ոչ միայն բրեենդ է, այլ նաև գրում է բրենդի մասին, ես միշտ լսարանում ասում եմ, որ ոչ այնքան կարևոր է խելացի լինեը, այլ սեփական ունակությունները ճիշտ ներկայացնելը:  Այսօր Հայաստանում մենք ունենք պոտենցիալ, բայց հերոսը համարժեք է հակահերոսին, բրենդը համարժեք է հակաբրենդին»:

Indigo բրենդինգ ընկերության արտ-տնօրեն Էվա Սարգսյանը կարծում է, որ բրենդը ստեղծվում է տվյալ ընկերության ներկայացուցիչների պատկերացումների հիման վրա, ինչ են նրանք սիրում, կրում, հետո նոր արդեն գույներ, տարբերանշան, տառատեսակներ ու այն ամենը, ինչն այսօր կոչում ենք բրենդինգ. «Երկրի բրենդինգի մասով  կարծում եմ ամեն ինչ պետք է սկսել էկոնոմիկայից, լրագրությունից: Շատ կարևոր է թե ինչպես են լրագրողները, կամ սոցիալական մեդիան ներկայացնում երկիրը, և արտասահմանցիները, գուգլելով  Հայաստանը, ինչ են իմանալու երկրի մասին, և ցանկանալու են արդյոք այցելել մեր երկիր: Երկրի բրենդինգը շատ կարևոր է զբոսաշրջության զարգացման ու ինչու չէ, նոր տաղանդների ներգրավման համար»:

Քաղաքական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ԵՊՀ Սոցիոլոգիայի ամբիոնի վարիչ Արթուր Աթանեսյանը ներկայացրեց, թե ինչու է բրենդը մեզ համար նոր ոլորտ. «Մյուս կողմից, ինչու է մեզ համար բրենդը նորույթ, ու մի քիչ արհեստական բան, որովհետև ազգովի մի քիչ մեծամիտ ենք, և մեզ համար մի սկզբունք կա, ինչու գովազդել մի բան, որն առանց այդ էլ լավն է: Գեղեցիկ անվանումների ու ճիշտ կարգախոսների խնդիր մենք նաև պետության մակարդակով ունենք: Իսկապես ի՞նչն է հայկական բրենդը: Մեր բարեկամ երկրների մասնագետները շատ հաճախ մեզ ասել են, որ Հայաստանը  մատուցման առումով մի փոքր բանջարաբոստանային բրենդ ունի, այսինքն ծիրան, դեղձ, նուռ, այն ինչ բնությունն է տալիս: Իսկ ի՞նչ ենք մենք տվել, որպես այս պետության անվանում, նշան, նույնիսկ Հայաստանը «ստան» բառն ունի, որը թուրքական արմատ է:

Մենք ո՞վքեր ենք, և ո՞րն է մեր բրենդը: Բազմիցս լինելով արտերկրում, ու դասավանդելով, ուսանողներին առաջինը հանձնարարում է գուգլ անել Հայաստանը և պատմել: Իրենք հիմնականում բերում են նեգատիվ իրադարձություններ, ասեով, որ երբ Հայաստան ես գուգլում գրում, բերում է Ցեղասպանություն ու Ղարաբաղյան կոնֆլիկտ: Եթե անում ես վիզուալ մակարդակով, բերում է տխուր, պատմական  նկարներ: Իսկապես, ես օբյեկտիվորեն մտածում եմ, որ ստեղծում ենք այնպիսի բրենդ, ինչպիսին որ տեսնում ենք, հետաբար ինչպես որ տեսնում ենք, այնպիսին էլ դառնում է մեր կյանքը: Սա մեր պրոբլեմն է, և սա նշանաում է, որ բրենդինգն իսկապես շատ կարևոր է»:  

Լիլիթ Շաքարյանի`«Բրենդինգ․Անձեր, ընկերություններ, երկրներ» ուսումնական ձեռնարկն արդեն հասանելի է գրախանութներում և newmag.am կայքում։

Կարդացեք նաև

• Newmag-ը ներկայացնում է սոցիոլոգ Լիլիթ Շաքարյանի նոր գիրքը՝ «Բրենդինգ․ Անձեր, ընկերություններ, երկրներ» (թրեյլեր)
• Տեղի ունեցավ Լիլիթ Շաքարյանի «Բրենդինգ. անձեր, ընկերություններ, երկրներ» մասնագիտական գրքի հեռուստաշնորհանդեսը (տեսանյութ)