Գլխավոր Հոդվածներ

10 միտք դարի գիտնական Յուվալ Նոյ Հարարիի նոր՝ NEXU

10 միտք դարի գիտնական Յուվալ Նոյ Հարարիի նոր՝ NEXUS գրքից (տեսանյութ)

10/25/2024

newmag-y-n

Յուվալ Նոյ Հարարին Nexus-ում կրկին խոշորացույցի տակ է վերցրել մարդկության պատմությունը։ Հարարին մեր ուշադրությունը հրավիրում է տեղեկատվության և ճշմարտության, բյուրոկրատիայի ու առասպելաբանության, խոհեմության և իշխանության խճճված կապի վրա:

1. ԱԲ ստրկություն 

Մենք ստեղծում ենք արհեստական բանականության պես նոր տեխնոլոգիաներ, որոնք կարող են դուրս գալ մեր վերահսկողությունից և ստրկացնել կամ ոչնչացնել մեզ:

2. Ինքնաոչնչացման ուղին 

Գոյաբանական խնդիրները լուծելու նպատակով մարդկությունը չի միավորվում, հակառակը, միջազգային լարվածությունն աճում է, գլոբալ գործակցությունը՝ դառնում ավելի դժվար, պետությունները կուտակում են ամբողջ աշխարհը կործանելու հնարավորություն տվող զենքեր։

3. Բանական և ինքնակործան 

Եթե մենք՝ սապիենսներս այդքան բանական ենք, ինչո՞ւ ենք այդքան ինքնակործան:

4. Ազատություն ու հասավասարություն 

Ժողովրդավարություն չի նշանակում, որ ամեն մեծամասնություն կարող է ոչնչացնել ատելի փոքրամասնությանը: 

5. Ազատություն ու հասավասարություն 

ժողովրդավարություն չի նշանակում մեծամասնության իշխանությունը. այն նշանակում է ազատություն և հավասարություն բոլորի համար:

6. Տիպիկ միահեծանը 

Տիպիկ միահեծան կառավարիչը կա՛մ դատարաններին զրկում է լիազորություններից, կա՛մ դրանք շրջապատում է իրեն հավատարիմ մարդկանցով ու փորձում է փակել բոլոր անկախ լրատվամիջոցները՝ միաժամանակ կառուցելով իր սեփական քարոզչամեքենան։

7. Հավաբունը հսկող աղվեսը 

Ճշմարտության որոնումը հսկող կառավարությունը նման է հավաբունը հսկող աղվեսի:

8. Ժողովրդի ծոցից 

Պոպուլիստների ամենաթարմ պնդումն այն է, թե միայն իրենք են ժողովրդի իրական ներկայացուցիչները:

9. Պարապ աղմուկ

Մարդիկ պետք է գոնե տարրական պատկերացում ունենան, թե ինչի մասին են խոսում: Հակառակ դեպքում նրանք պարզապես աղմկում են։

10. Ոչինչ կանխորոշված չէ 

Պատմությունը կանխորոշված չէ, ապագան էլ կախված է առաջիկա տարիներին բոլորիս կայացրած ընտրությունից:

Nexus-ի գլխավոր գործընկերը Բուկինիստն է։ Գիրքը հասանելի է գրախանութներում և newmag.am կայքում։

Կարդացեք նաև

Տարածել

Nexus
Nexus

Յուվալ Նոյ Հարարի

7800 ֏

Նկարագրություն

Վերջին 100,000 տարում մենք՝ սապիենսներս, հսկայական ուժ ենք կուտակել: Ու չնայած մեր բոլոր հայտնագործություններին, գյուտերին և նվաճումներին՝ այժմ բախվել ենք գոյաբանական ճգնաժամի: Աշխարհը բնապահպանական կործանման եզրին է: Ապատեղեկատվությունն ահռելի չափի է հասել: Ու այս ամենի ֆոնին մենք գլխապատառ նետվում ենք դեպի ԱԲ դարաշրջան: Տեղեկատվական նոր ցանց, որը սպառնում է ոչնչացնել մեզ: Այսքան բանի հասնելուց հետո ինչո՞ւ ենք մենք՝ սապիենսներս, այդքան ինքնաոչնչացվող տեսակ:

Nexus-ում Հարարին կրկին խոշորացույցի տակ է վերցրել մարդկության պատմությունը։ Այս անգամ նա ուսումնասիրում է, թե ինչպես է տեղեկատվության հոսքը ձևավորել մեզ ու մեր աշխարհը: Ճանապարհորդությունը սկսելով Քարի դարից մինչև Աստվածաշնչի կանոնիկացում, վաղ միջնադարյան վհուկորսից հասնելով ստալինիզմին, նացիզմին և մեր օրերում պոպուլիզմի վերելքին՝ Հարարին մեր ուշադրությունը հրավիրում է տեղեկատվության և ճշմարտության, բյուրոկրատիայի ու առասպելաբանության, խոհեմության և իշխանության խճճված կապի վրա:

Նա բացատրում է, թե հասարակությունները և քաղաքական համակարգերը պատմության ընթացքում ինչպես են ինֆորմացիան կիրառել իրենց լավ կամ վատ նպատակներին հասնելու համար: Տեղեկատվությունը բացարձակ ճշմարտություն չէ, ոչ էլ սոսկ զենք: Nexus-ը բացահայտում է այս երկու ծայրահեղությունների ոսկե միջինը: