Նոր փոթորկի սպասումո՞վ. Դմիտրի Տրենինի հոդվածը՝ «Փոթորիկ Կովկասում» գրքում

44-օր տևած Ղարաբաղյան պատերազմը, որը բռնկվեց 2020-ի աշնանը, շրջադարձային էր ոչ միայն դրա մասնակիցների՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի համար։ Այն փոխեց ուժերի քաղաքական ու ռազմական հավասարակշռությունը Հարավային Կովկասում, նպաստեց Թուրքիայի՝ որպես տարածաշրջանային տերության հետագա վերելքին, ուրվագծեց Անդրկովկասում Ռուսաստանի ազդեցության իրական սահմանները և ԱՄՆ ու ԵՄ երկրների իրական հետաքրքրության աստիճանը հետխորհրդային տարածքի այս հատվածում։

Անօդաչու թռչող սարքերի ու թևածող զինամթերքի միջոցով Ադրբեջանի օդային գերակայության ձեռքբերումը ոչ միայն պատերազմի ելքը կանխորոշող հիմնական գործոններից էր, այլև նման մասշտաբի զինված հակամարտություններում ռազմարվեստի զարգացման կարապետը։  

Հաշվի առնելով, թե որքան արագ ու հզոր  կերպով վերսկսվեց հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը 26 տարվա սառեցումից հետո՝ Լեռնային Ղարաբաղում ներկա վիճակը չի կարելի կայուն համարել։ Իսկ եթե այդպես է, ուրեմն, պետք է ոչ միայն դասեր քաղել վերջին պատերազմից, այլև հետևել դրա թողած դինամիկային։

Նախևառաջ պետք է ելնել նրանից, որ զինված հակամարտության արդյունքները, ցնցելով պարտվածներին ու խորը վերք պատճառելով նրանց, լիովին չբավարարեցին նաև հաղթողներին։ Հայերի ռևանշի հնարավորությունները տեսանելի ապագայում չեն երևում, իսկ Ադրբեջանը ձգտելու է վերականգնել իր ամբողջական և վերջնական վերահսկողությունը Լեռնային Ղարաբաղի ամբողջ տարածքի վրա։  

Տարածաշրջանում ներկայիս ստատուս քվոն ի սկզբանե անկայուն է։ Ռուսաստանի նախկին խաղադրույքը դաշնակից Հայաստանի և գործընկեր Ադրբեջանի միջև երկարաժամկետ հավասարակշռության պահպանման վրա՝ արբիտրի իր դերի պահպանման գոտում, որը վերահսկում է իրավիճակը հակամարտության գոտում, իրատեսական չէ։ Մոսկվայի միջնորդությունը 1994-ի հրադադարը տևեց ավելի քան քառորդ դար, բայց, ի վերջո, այն չխանգարեց նոր պատերազմին։ Լեռնային Ղարաբաղի ավերակների վրա նման բան վերակառուցելն անիմաստ է։ 

Կարդացեք նաև

• Newmag Summer Fest-ին տեղի կունենա 44-օրյա պատերազմին նվիրված «Փոթորիկ Կովկասում» փորձագիտական հետազոտությունների գրքի շնորհանդեսը(թրեյլեր)
• «Փոթորիկ Կովկասում»՝ ռազմաքաղաքական վերլուծությունների բացառիկ ժողովածու
• Բացառիկ հարցազրույց «Փոթորիկ Կովկասում» գրքի խմբագիր Ռուսլան Պուխովի հետ (հարցազրույց)
• 44-օրյա պատերազմի պատճառների ու մեղավորների վերաբերյալ մասնագիտական վերլուծություններ՝ «Փոթորիկ Կովկասում» գրքում (տեսանյութ)
• Newmag Summer Fest-ին տեղի ունեցավ «Փոթորիկ Կովկասում» գրքի շնորհանդեսը (տեսանյութ, լուսանկարներ)
• Արդիական ու հրատապ. 10 միտք՝ «Փոթորիկ Կովկասում» գրքից
• «Փոթորիկ Կովկասում» գրքի շնորհանդեսը՝ Ստեփանակերտում (տեսանյութ)
• Պարտության պատճառները` գրախոսական էսսե. Արման Գրիգորյան (Լիհայի համալսարան, ԱՄՆ)